تیروتوکسیکوز وضعیتی است که در آن هورمون تیروئید بیش از حد در بدن وجود دارد.
تیروئید - غده پروانه ای شکل در جلوی گردن - دو هورمون می سازد و آزاد می کند: تری یدوتیرونین (3T) و تیروکسین (4T). تیروئید و هورمون های تیروئید نقش زیادی در بسیاری از عملکردهای مهم بدن مانند تنظیم دمای بدن، ضربان قلب و متابولیسم ایفا می کنند. با انجام چک آپ های دوره ای و کنترل هورمون های تیروئید میتوان از بروز بیماریهای تیروئید پیشگیری کرد. برای انجام این آزمایشات میتوانید به بهترین آزمایشگاه شرق تهران مراجعه نمایید یا برای انجام نمونه گیری در منزل با آزمایشگاه تماس بگیرید.
آیا تیروتوکسیکوز همان پرکاری تیروئید است؟
پرکاری تیروئید نوعی تیروتوکسیکوز است. پرکاری تیروئید به طور خاص زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید هورمون تیروئید اضافی تولید و ترشح کند. تیروتوکسیکوز زمانی اتفاق می افتد که به طور کلی هورمون تیروئید بیش از حد در بدن وجود داشته باشد. مثلاً با مصرف بیش از حد داروهای تیروئید ممکن است هورمون تیروئید بیش از حد داشته باشید. این تیروتوکسیکوز است، نه پرکاری تیروئید.
تیروتوکسیکوز چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
هر کسی ممکن است به تیروتوکسیکوز مبتلا شود، اما زنان بیشتر از مردان تحت تأثیر تیروتوکسیکوز قرار می گیرند و احتمال تیروتوکسیکوز با افزایش سن افزایش می یابد.
شیوع تیروتوکسیکوز چقدر است؟
تیروتوکسیکوز نسبتا نادر است. تقریباً در 2٪ از زنان و 0.2٪ از مردان رخ می دهد.
علائم و نشانه های تیروتوکسیکوز چیست؟
علائم تیروتوکسیکوز به طور کلی در موارد خفیف و متوسط یکسان است، اما معمولاً هر چه تیروتوکسیکوز شدیدتر باشد، علائم شدت بیشتری دارد.
علائم و نشانه های تیروتوکسیکوز خفیف و متوسط عبارتند از:
- کاهش وزن غیرقابل توضیح.
- داشتن ضربان قلب نامنظم (آریتمی).
- داشتن ضربان قلب سریع (تاکی کاردی) - معمولاً ضربان قلب بالاتر از 100 ضربه در دقیقه.
- تجربه ضعف عضلانی.
- احساس لرزیدن.
- احساس اضطراب و/یا تحریک پذیری.
- افزایش حساسیت به گرما.
- تغییرات در قاعدگی
یک مورد شدید تیروتوکسیکوز طوفان تیروئید یا بحران تیروئید نامیده می شود. این وضعیت نادر است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد، زیرا می تواند زندگی را تهدید کند.
علائم طوفان تیروئید (تیروتوکسیکوز شدید) عبارتند از:
- داشتن ضربان قلب بسیار سریع
- داشتن تب بالا
- احساس آشفتگی و گیجی بسیار.
- اسهال و احساس ناخوشی.
- از دست دادن هوشیاری.
علت تیروتوکسیکوز چیست؟
بسیاری از شرایط و موقعیت ها می توانند باعث تیروتوکسیکوز شوند، از جمله:
پرکاری تیروئید: پرکاری تیروئید، که زمانی اتفاق می افتد که تیروئید شما هورمون تیروئید بیش از حد تولید و ترشح می کند. بیماری گریوز، یک بیماری خود ایمنی است که شایع ترین علت پرکاری تیروئید است. داشتن یک یا چند گره روی تیروئید نیز می تواند باعث پرکاری تیروئید و تیروتوکسیکوز شود.
التهاب تیروئید (تیروئیدیت): التهاب تیروئید می تواند ناشی از برخی عفونت های باکتریایی و قارچی، مشکلات سیستم ایمنی و برخی داروها مانند لیتیوم و اینترفرون باشد. این التهاب باعث می شود که تیروئید هورمون تیروئید ذخیره شده یا از پیش ساخته شده را نشت کند و در نتیجه سطوح هورمونی بالاتر از نیاز بدن ایجاد شود. تیروئیدیت پس از زایمان نیز ممکن است رخ دهد (تیروئیدیت پس از زایمان).
داروهای تیروئید بیش از حد: مصرف بیش از حد داروهای تیروئید می تواند باعث تیروتوکسیکوز شود. اگر به کم کاری تیروئید مبتلا باشید و به طور تصادفی یا عمدی بیش از حد از داروهای تیروئید خود استفاده کنید، ممکن است این اتفاق بیفتد. اگر سرطان تیروئید دارید، پزشک ممکن است عمداً به شما داروهای اضافی تیروئید بدهند تا سعی کنند مقدار هورمون محرک تیروئید (TSH) را در بدن شما سرکوب کنند تا از رشد تومور تیروئید شما جلوگیری یا کاهش دهند.
تیروتوکسیکوز چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر آزمایشات خون نشان دهد که سطح هورمون تیروئید (T3,T4) افزایش یافته و سطوح پایین یا غیرقابل تشخیص هورمون محرک تیروئید (TSH) وجود دارد، پزشک، بیماری تیروتوکسیکوز را تشخیص می دهند.
چه آزمایشاتی برای تشخیص این بیماری انجام خواهد شد؟
پزشک می‌تواند از آزمایش‌ها و معاینات مختلف برای کمک به تشخیص تیروتوکسیکوز و علت آن استفاده کند، از جمله:
- معاینه فیزیکی
- آزمایش خون
- تست های تصویربرداری
- معاینه بدنی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است موارد زیر را بررسی کنند:
تیروئید: ممکن است پزشک به آرامی تیروئید را از قسمت بیرونی گردن لمس کند تا بررسی کند که آیا بزرگ، ناهموار یا حساس است.
چشمان: پزشک ممکن است چشمان را از نظر تورم، قرمزی، برآمدگی و سایر علائم تیروتوکسیکوز بررسی کند.
قلب: پزشک ممکن است معاینه قلب را برای تشخیص ضربان قلب سریع و ضربان قلب نامنظم انجام دهد.
دستان: ممکن است پزشک از شما بخواهد که دستان خود را دراز کنید تا ببیند آیا لرزش دارید یا خیر.
پوست: ممکن است پزشک پوست را برای دیدن گرم و مرطوب بودن آن لمس کند.
آزمایشات خون
ممکن است پزشک برای بررسی سطوح بالای هورمون های تیروئید آزمایش ملکرد تیروئید را درخواست کند.. در تیروتوکسیکوز، سطح هورمون‌های تیروئید تری یدوتیرونین (3T) و تیروکسین (4T) بالاتر از حد معمول است و هورمون محرک تیروئید (TSH)، کمتر از حد معمول است. سطح TSH در خون مهم است زیرا به غده تیروئید شما سیگنال می دهد که تیروکسین تولید کند.
تست های تصویربرداری
تست جذب ید رادیواکتیو: برای این آزمایش، دوز کوچک و ایمن ید رادیواکتیو به صورت خوراکی برای بیمار تجویز میشود تا ببینند تیروئید چه مقدار از آن را جذب میکند. پس از مدت زمان معینی - معمولاً شش و 24 ساعت بعد - پزشک گردن بیمار را با دستگاهی به نام کاوشگر گاما اسکن می کند تا ببیند چه مقدار از ید رادیواکتیو در غده تیروئید جذب شده است. اگر تیروئید مقدار زیادی ید رادیواکتیو جذب کرده است، به این معنی است که غده تیروئید بیش از حد تیروکسین (4T) تولید می کند. اگر اینطور است، بیمار به احتمال زیاد بیماری گریوز یا ندول های تیروئید دارد. در صورت ابتلا به تیروتوکسیکوز، غده تیروئید مقدار کمی از ید رادیواکتیو را جذب میکند، و به این معنی است که تیروکسین (4T) ذخیره شده در تیروئید به جریان خون نشت می کند. که ممکن است به = معنی ابتلا به تیروئیدیت باشد.
اسکن تیروئید: در طول این آزمایش، پزشک مقدار کمی از مایع رادیواکتیو را به یکی از رگ ها تزریق می کند. سپس بیمار روی یک تخت دراز می کشد و سر خود را به عقب خم کرده و یک دوربین مخصوص (دوربین گاما) چندین عکس از تیروئید می گیرد. مایع رادیواکتیو باعث می شود قسمت های خاصی از تیروئید بر روی صفحه نمایش "روشن" به نظر برسد. از اسکن تیروئید برای جستجوی توده ها یا گره های تیروئید، گواتر، التهاب یا تورم و سرطان تیروئید استفاده میشود.
سونوگرافی تیروئید: سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از تیروئید استفاده می کند. این یک روش غیر تهاجمی است. از این روش برای جستجوی گره های تیروئید استفاده میکنند.
تیروتوکسیکوز چگونه درمان می شود؟
درمان تیروتوکسیکوز بستگی به عامل ایجاد آن دارد.
گزینه های درمانی تیروتوکسیکوز عبارتند از:
داروهای ضد تیروئید: داروهای ضد تیروئید مانند متی مازول (تاپازول) و پروپیل تیواوراسیل (PTU) از تولید هورمون تیروئید جلوگیری می کنند. افرادی که پرکاری تیروئید دارند ممکن است این دارو را مصرف کنند.
ید رادیواکتیو: اگر پرکاری تیروئید دارید، ممکن است ید رادیواکتیو را از طریق خوراکی مصرف کنید. سلول های تیروئید پرکار ید رادیواکتیو را جذب می کنند که به سلول ها آسیب می رساند. این باعث می شود تیروئید کوچک شود و سطح هورمون تیروئید پایین بیاید. این کار معمولاً منجر به تخریب دائمی تیروئید می شود که سپس باعث کم کاری تیروئید می شود. به همین دلیل، اکثر افرادی که این درمان را دریافت می کنند، مجبورند تا پایان عمر خود از داروهای هورمون تیروئید استفاده کنند تا سطح هورمونی مناسب را حفظ کنند.
جراحی: این کار پرکاری تیروئید را اصلاح می کند، اما معمولا باعث کم کاری تیروئید می شود. افرادی که تیروئیدکتومی می کنند باید تا پایان عمر از داروهای هورمون تیروئید استفاده کنند تا سطح هورمونی مناسب را حفظ کنند.
مسدود کننده های بتا: این داروها از عملکرد هورمون های تیروئید بر روی بدن جلوگیری می کنند. آنها سطح هورمون ها را در خون تغییر نمی دهند، اما می توانند به کنترل علائمی مانند ضربان قلب سریع و لرزش ناشی از تیروتوکسیکوز کمک کنند.
گلوکوکورتیکوئیدها: گلوکوکورتیکوئیدها نوعی کورتیکواستروئید هستند. اگر تیروئیدیت دارید که باعث درد می شود، ممکن است پزشک گلوکوکورتیکوئید تجویز کند.
عوامل خطر تیروتوکسیکوز چیست؟
- داشتن سابقه خانوادگی بیماری تیروئید، به ویژه بیماری گریوز.
- زن بودن
- بالای 60 سال بودن.
- ابتلا به برخی بیماری های خودایمنی، از جمله دیابت نوع 1، کم خونی خطرناک و بیماری آدیسون.
- زایمان
پیش آگهی (چشم انداز) تیروتوکسیکوز چیست؟
پیش آگهی افراد مبتلا به تیروتوکسیکوز به طور کلی خوب است. چندین روش مؤثر برای درمان تیروتوکسیکوز وجود دارد و درست مانند همه درمان‌ها، همگی مزایا و معایبی دارند.
تیروتوکسیکوز چقدر طول می کشد؟
مدت زمانی که تیروتوکسیکوز طول می کشد بستگی به این دارد که چه چیزی باعث آن شده است و چه نوع درمانی برای آن انجام شده. به عنوان مثال، اگر بیماری گریوز، یک بیماری خود ایمنی که باعث پرکاری تیروئید می شود، دارید و درمان نمی شود، تا زمانی که بیماری گریوز درمان نشود، به تیروتوکسیکوز مبتلا خواهید شد. اگر تیروئیدیت ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی داشته باشید، ممکن است تا زمانی که تیروئیدیت شما برطرف شود یا درمان نشود، به تیروتوکسیکوز مبتلا شوید.
آیا تیروتوکسیکوز عوارضی دارد؟
اگر تیروتوکسیکوز درمان نشود یا کم درمان شود، می تواند عوارضی ایجاد کند. عوارض تیروتوکسیکوز بیشتر در افرادی رخ می دهد که پرکاری تیروئید درمان نشده، به ویژه بیماری گریوز دارند.
عوارض تیروتوکسیکوز عبارتند از:
مشکلات قلبی: تیروتوکسیکوز درمان نشده می تواند باعث اختلال در ریتم قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی شود که خطر سکته و نارسایی احتقانی قلب را افزایش می دهد.
پوکی استخوان: تیروتوکسیکوز درمان نشده می تواند باعث شکنندگی استخوان ها (پوکی استخوان) شود. این به این دلیل است که داشتن هورمون تیروئید زیاد، ذخیره کلسیم را در استخوان‌ها برای بدن دشوار میکند. استخوان ها برای قوی و پایدار بودن به کلسیم نیاز دارند.
بیماری چشم گریوز (افتالموپاتی گریوز یا بیماری چشمی تیروئید): یک وضعیت بالقوه تهدید کننده بینایی است که می تواند باعث تورم، برآمدگی، قرمزی و سایر مشکلات در چشمان شود.
طوفان تیروئید (بحران تیروتوکسیک): طوفان تیروئید یک وضعیت نادر و تهدید کننده زندگی است که زمانی اتفاق می افتد که تیروئید به طور ناگهانی مقادیر زیادی هورمون تیروئید تولید و آزاد می کند. معمولاً در اثر یک رویداد یا بیماری ناگهانی مانند جراحی یا عفونت ایجاد می شود. همچنین اگر داروی ضد تیروئید مصرف می کنید و ناگهان مصرف آن را قطع کنید، ممکن است این اتفاق بیفتد.
منابع:
https://my.clevelandclinic.org/