این آزمایشها آهن موجود در خون را اندازه گیری می کند. آهن یک ماده معدنی است که برای ساخت گلبول های قرمز ضروری است. آهن در غذاهایی مانند گوشت قرمز و غلات غنی شده و مکمل ها وجود دارد. آهن همچنین قسمت مهمی از هموگلوبین است، هموگلوبین پروتئینی است که در خون که به انتقال اکسیژن از ریه ها به سایر نقاط بدن کمک می کند. آهن همچنین برای سلامت ماهیچه ها، مغز استخوان و عملکرد اعضای بدن حیاتی است. سطح آهن خیلی کم یا خیلی زیاد می تواند مشکلات جدی در سلامتی ایجاد کند.

جهت انجام این آزمایش می توانید به آزمایشگاه پاتوبیولوژی رصد مراجعه نمایید.

انواع مختلف آزمایشهای آهن خون عبارتند از:

آزمایش آهن سرم، که میزان آهن موجود در خون را اندازه گیری می کند.

آزمایش ترانسفرین، ترانسفرین پروتئینی است که آهن را به نقاط مختلف بدن منتقل می کند، در این آزمایش میزان این پروتئین بررسی میشود.

آزمایش ظرفیت کلی اتصال به آهن (TIBC)، که میزان اتصال آهن به ترانسفرین و سایر پروتئین های خون را اندازه گیری می کند.

آزمایش فریتین خون، که میزان ذخیره آهن در بدن را اندازه گیری می کند.

این آزمایش ها در چه مواردی درخواست میشوند؟

در صورتی که سطح آهن خیلی پایین است، نشانه کم خونی است. بنابراین این آزمایش ها انواع مختلف کم خونی را تشخیص می دهند.

اگرسطح آهن خیلی بالا باشد می تواند نشانه ای از هموکروماتوز باشد. هموکروماتوز یک اختلال ژنتیکی نادر است که باعث جمع شدن بیش از حد آهن در بدن می شود.

و برای کنترل اثربخشی درمان های مربوط به کمبود یا سطح بالای آهن، آزمایش های فوق درخواست میشوند.

علائم کمبود آهن:

• خستگی
• سرگیجه
• ضعف
• سردرد
• پوست رنگپریده
• ضربان قلب سریع

علائم آهن بالا:

• درد مفصل
• خستگی
• ضعف یا کمبود انرژی
• دل درد

آهن به طور معمول از طریق روده باریک از غذا جذب می شود و با اتصال به ترانسفرین -پروتئینی که توسط کبد تولید می شود- به سراسر بدن منتقل می شود. در افراد سالم، بیشتر آهن حمل شده در تولید هموگلوبین مصرف می شود. باقیمانده آهن در بافتها به صورت فریتین یا هموسیدرین ذخیره می شود و مقادیر کمی نیز برای تولید پروتئین های دیگر مانند میوگلوبین و برخی آنزیم ها استفاده می شود.

وقتی سطح آهن برای تأمین نیازهای بدن کافی نباشد، سطح آهن در خون افت می کند و ذخایر آهن تخلیه می شود. این امر ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:

• در دوران بارداری یا کودکی، یا به دلیل شرایطی که باعث از دست دادن مزمن خون می شود (مثلاً زخم معده، سرطان روده بزرگ)
• آهن کافی مصرف نمی شود (در غذا یا به صورت مکمل)
• بدن قادر به جذب آهن از غذاها نیست مانند افراد مبتلا به بیماری سلیاک

سطح ناکافی آهن ممکن است منجر به کم خونی فقر آهن شود (کاهش هموگلوبین و هماتوکریت، گلبولهای قرمز کوچک و کم رنگ). در مرحله اولیه کمبود آهن، معمولاً علامت خاصی مشاهده نمی شود اما با پیشرفت کمبود آهن، علائم در نهایت شروع به ظاهر شدن می کنند.

آهن زیاد هم می تواند برای بدن سمی باشد. جذب زیاد آهن با گذشت زمان می تواند منجر به تجمع تدریجی ترکیبات آهن در اندام ها شود و در نهایت ممکن است باعث اختلال در عملکرد و نارسایی آنها شود. مانند بیماری هموکروماتوز که یک بیماری نادر ژنتیکی است که در این بیماری در یک رژیم غذایی طبیعی نیز بدن آهن را جذب کرده و آهن در بدن تجمع می یابد.

 

تفسیر نتایج آزمایش آهن خون:

نام بیماری	IRON	TIBC	FERRITIN
فقرآهن	کاهش	افزایش	کاهش
هموکروماتوز	افزایش	کاهش	افزایش
بیماریهای مزمن	کاهش	کاهش	نرمال/افزایش
کم خونی همولیتیک	افزایش	نرمال/کاهش	افزایش
کم خونی سیدوربلاستیک	نرمال/افزایش	نرمال/کاهش	افزایش
مسمومیت با آهن	افزایش	نرمال	نرمال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

در بیماری فقر آهن در مرحله اولیه هنوز آهن کافی برای ساخت گلبولهای قرمز وجود دارد، اما ذخائر کافی وود ندارد. سطح آهن سرم ممکن است در این مرحله طبیعی باشد، اما سطح فریتین پایین خواهد بود.

با ادامه کمبود آهن، تمام آهن ذخیره شده استفاده می شود و بدن سعی می کند با تولید ترانسفرین بیشتر جبران کند تا حمل و نقل آهن بیشتر شود. سطح آهن سرم همچنان کاهش می یابد و ترانسفرین و TIBC افزایش می یابد. با پیشرفت این مرحله، تعداد گلبول های قرمز کمتر و اندازه آنها کوچکتر می شوند و در نهایت منجر به کم خونی فقر آهن می شوند.

اگر سطح آهن زیاد باشد، TIBC ، و فریتین طبیعی هستند و فرد دارای سابقه بالینی مطابق با مصرف بیش از حد آهن است، پس احتمال دارد که فرد مسمومیت آهن داشته باشد. مسمومیت با آهن زمانی اتفاق می افتد که مقدار زیادی آهن در مدت زمان کوتاه مصرف شود. مسمومیت آهن در کودکان تقریباً همیشه حاد است و در کودکانی رخ می دهد که مکمل های آهن والدین خود را می خورند. در برخی موارد، مسمومیت حاد آهن می تواند کشنده باشد.

افراد مبتلا به هموکروماتوز ارثی اغلب هیچ علامتی در کل زندگی خود نخواهند داشت، در برخی از این افراد علائمی مانند درد مفصل، درد شکم و ضعف در 30 یا 40 سالگی شروع می شود. مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می شوند زیرا زنان در طی سالهای باروری خود از طریق قاعدگی خون از دست می دهند.

همچنین اضافه بار آهن ممکن است در افرادی که هموسیدروز دارند و در افرادی که تزریق مکرر خون داشته اند، رخ دهد. این مشکل ممکن است با کم خونی سلول داسی شکل، تالاسمی ماژور یا سایر اشکال کم خونی رخ دهد. آهن موجود در هر واحد انتقال خون در بدن باقی مانده و در نهایت باعث تجمع زیاد در بافت ها می شود. برخی از افراد مبتلا به اعتیاد به الکل و بیماری مزمن کبدی نیز دچار اضافه بار آهن می شوند.