🩸 سندرم آنتیفسفولیپید
Antiphospholipid Syndrome (APS)
📘 معرفی بیماری
سندرم آنتیفسفولیپید یک بیماری خودایمنی است که در آن بدن آنتیبادیهایی علیه فسفولیپیدها یا پروتئینهای متصل به آنها تولید میکند. این آنتیبادیها باعث افزایش تمایل خون به لخته شدن میشوند و میتوانند منجر به ترومبوزهای مکرر و مشکلات بارداری شوند.
🌍 شیوع و اهمیت
- شیوع تقریبی: ۴۰ تا ۵۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر.
- بیشتر در زنان و در سنین باروری دیده میشود.
- اهمیت بالینی : یکی از علل مهم سقطهای مکرر، ترومبوز وریدی و شریانی.
- میتواند بهصورت اولیه یا همراه با بیماریهای خودایمنی دیگر مانند لوپوس رخ دهد.
⚠️ نشانهها و علائم
- ترومبوز وریدی (DVT، آمبولی ریه).
- ترومبوز شریانی (سکته مغزی، حمله قلبی).
- سقطهای مکرر یا مردهزایی.
- کاهش پلاکتها (ترومبوسیتوپنی).
- در موارد شدید : سندرم آنتیفسفولیپید فُلمینانت (Catastrophic APS) با نارسایی چند اندام.
🩺 توضیح بالینی بیماری
در APS، آنتیبادیهای ضد فسفولیپید (مانند anticardiolipin و lupus anticoagulant) با پروتئینهای پلاسما واکنش میدهند و باعث فعال شدن سلولهای اندوتلیال و پلاکتها میشوند. این فرآیند منجر به افزایش انعقاد خون و تشکیل لختههای مکرر میگردد. در زنان باردار، این لختهها جریان خون جفت را مختل کرده و باعث سقط یا مشکلات رشد جنین میشوند.
🔬 علتهای اصلی
- بیماریهای خودایمنی (لوپوس، روماتیسم مفصلی).
- عوامل ژنتیکی.
- عفونتها یا داروها (در موارد نادر).
- ناشناخته (در APS اولیه).
🛡️ راههای پیشگیری
- پایش منظم بیماران مبتلا به لوپوس یا بیماریهای خودایمنی.
- اجتناب از عوامل خطر ترومبوز (سیگار، بیتحرکی طولانی).
- استفاده از داروهای ضدانعقاد در بیماران پرخطر.
- مراقبت ویژه در دوران بارداری برای زنان مبتلا.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
آزمایش خون |
وجود آنتیبادیهای ضد فسفولیپید (anticardiolipin، lupus anticoagulant، anti-β2 glycoprotein I) |
|
CBC |
کاهش پلاکتها |
|
تصویربرداری |
تشخیص ترومبوز وریدی یا شریانی |
|
معیارهای تشخیصی |
ترکیب یافتههای بالینی (ترومبوز یا مشکلات بارداری) و آزمایشگاهی |
💊 درمان
- داروهای ضدانعقاد : وارفارین یا هپارین برای پیشگیری از ترومبوز.
- آسپرین با دوز پایین : در بیماران پرخطر یا زنان باردار.
- هپارین + آسپرین : در دوران بارداری برای کاهش خطر سقط.
- کورتیکواستروئیدها یا ایمونوگلوبولینها : در موارد شدید یا APS فُلمینانت.
- مراقبت حمایتی : کنترل فشار خون، اجتناب از سیگار، پایش منظم.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- ترومبوزهای مکرر و مزمن.
- مشکلات بارداری (سقط، مردهزایی، محدودیت رشد جنین).
- نارسایی چند اندام در APS فُلمینانت.
- پیشآگهی: با درمان ضدانعقاد مناسب، بیماران میتوانند زندگی نسبتاً طبیعی داشته باشند، اما نیازمند پایش مادامالعمر هستند.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Antiphospholipid Syndrome
- UpToDate Clinical Database
- WHO Autoimmune Guidelines