🩸 سندرم تخمدان پلیکیستیک
Polycystic Ovary Syndrome (PCOS)
📘 معرفی بیماری
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) یک اختلال شایع غدد درونریز در زنان سن باروری است که با اختلال تخمکگذاری، افزایش هورمونهای مردانه (آندروژنها) و وجود کیستهای متعدد در تخمدانها مشخص میشود. این بیماری میتواند باعث ناباروری، اختلالات قاعدگی و مشکلات متابولیک شود.
🌍 شیوع و اهمیت
- شیوع جهانی: حدود ۶ تا ۱۰٪ زنان در سن باروری.
- یکی از شایعترین علل ناباروری ناشی از اختلال تخمکگذاری.
- اهمیت بالینی: علاوه بر مشکلات باروری، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، چاقی و بیماریهای قلبی- عروقی را افزایش میدهد.
⚠️ نشانهها و علائم
- قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی.
- ناباروری.
- پرمویی (Hirsutism) در صورت و بدن.
- آکنه و پوست چرب.
- ریزش مو به الگوی مردانه.
- افزایش وزن یا چاقی شکمی.
- در سونوگرافی : وجود کیستهای متعدد کوچک در تخمدانها.
🩺 توضیح بالینی بیماری
در PCOS، اختلال در محور هیپوتالاموس- هیپوفیز - تخمدان باعث افزایش ترشح LH و کاهش نسبی FSH میشود. این تغییرات منجر به افزایش تولید آندروژنها در تخمدان و اختلال در رشد فولیکولها میگردد. فولیکولهای نابالغ بهصورت کیستهای کوچک در تخمدان باقی میمانند و تخمکگذاری مختل میشود. علاوه بر این، مقاومت به انسولین نقش مهمی در پاتوفیزیولوژی PCOS دارد و باعث افزایش خطر دیابت و سندرم متابولیک میشود.
🔬 علتهای اصلی
- عوامل ژنتیکی و خانوادگی.
- اختلال در محور هیپوتالاموس- هیپوفیز - تخمدان.
- مقاومت به انسولین و هایپرینسولینمی.
- عوامل محیطی: چاقی، سبک زندگی ناسالم.
🛡️ راههای پیشگیری
- کنترل وزن و اجتناب از چاقی.
- رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم.
- پایش منظم قاعدگی و مراجعه به پزشک در صورت اختلال.
- غربالگری دیابت و فشار خون در زنان مبتلا.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
هورمونها |
افزایش LH، افزایش آندروژنها، کاهش نسبی FSH |
|
آزمایشهای متابولیک |
مقاومت به انسولین، افزایش قند خون |
|
سونوگرافی |
تخمدانهای بزرگ با کیستهای متعدد کوچک |
|
معیارهای تشخیصی |
معیار روتردام : ۲ مورد از ۳ (اختلال تخمکگذاری، هایپرآندروژنیسم، تخمدان پلیکیستیک) |
💊 درمان
- تغییر سبک زندگی : کاهش وزن، رژیم غذایی سالم، ورزش منظم.
- داروهای تنظیم قاعدگی : قرصهای ضدبارداری ترکیبی برای تنظیم سیکل و کاهش آندروژنها.
- داروهای باروری : کلومیفن یا لتروزول برای تحریک تخمکگذاری.
- داروهای کاهش مقاومت به انسولین : متفورمین.
- درمانهای زیبایی : لیزر یا دارو برای پرمویی و آکنه.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- ناباروری.
- دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک.
- افزایش خطر بیماریهای قلبی - عروقی.
- مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب.
- پیشآگهی: با درمان مناسب و تغییر سبک زندگی، بسیاری از بیماران میتوانند علائم را کنترل کرده و باروری خود را حفظ کنند.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Polycystic Ovary Syndrome
- UpToDate Clinical Database
- WHO Endocrinology Guidelines