🩸 هیپرپرولاکتینمی  یا بالا بودن هورمون پرولاکتین

Hyperprolactinemia

📘 معرفی بیماری

هیپرپرولاکتینمی وضعیتی است که در آن سطح هورمون پرولاکتین در خون به‌طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد. پرولاکتین توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود و نقش اصلی آن در تحریک تولید شیر پس از زایمان است. افزایش غیرطبیعی این هورمون می‌تواند باعث اختلالات قاعدگی، ناباروری و ترشحات غیرطبیعی از پستان شود.

🌍 شیوع و اهمیت

• یکی از شایع‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز در زنان.
• شیوع بیشتر در زنان سن باروری، اما در مردان نیز دیده می‌شود.
• اهمیت بالینی: می‌تواند باعث ناباروری، اختلالات جنسی و مشکلات روانی شود.

⚠️ نشانه‌ها و علائم

• در زنان: قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی، ناباروری، ترشح شیر از پستان (گالاکتوره).
• در مردان: کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، ناباروری.
• سردرد و اختلالات بینایی (در موارد تومور هیپوفیز).
• علائم روانی: افسردگی، اضطراب.

🩺 توضیح بالینی بیماری

پرولاکتین در شرایط طبیعی توسط دوپامین مهار می‌شود. در هیپرپرولاکتینمی یا افزایش میزان پرولاکتین در خون ، این مهار مختل می‌شود یا غده هیپوفیز پرولاکتین بیش‌ازحد تولید می‌کند. شایع‌ترین علت، پرولاکتینوما (تومور خوش‌خیم هیپوفیز) است. سایر علل شامل داروها (ضدافسردگی‌ها، ضد روان‌پریشی‌ها)، بیماری‌های تیروئید (کم‌کاری تیروئید اولیه) و آسیب‌های هیپوتالاموس- هیپوفیز هستند.

🔬 علت‌های اصلی

• پرولاکتینوما (تومور هیپوفیز).
• داروها: ضدافسردگی‌ها، ضدروان‌پریشی‌ها، ضد فشار خون.
• کم‌کاری تیروئید اولیه.
• بیماری‌های کلیوی یا کبدی مزمن.
• آسیب یا جراحی هیپوفیز.

🛡️ راه‌های پیشگیری

• پیشگیری کامل ممکن نیست زیرا بسیاری از علل زمینه‌ای هستند.
• پایش منظم بیماران تحت درمان با داروهای پرخطر.
• درمان سریع کم‌کاری تیروئید.
• مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم ناباروری یا ترشح غیرطبیعی از پستان.

🔬 آزمایش‌ها و تشخیص

💊 درمان

• داروهای آگونیست دوپامین :  بروموکریپتین، کابرگولین (درمان اصلی).
• جراحی هیپوفیز :  در موارد تومور بزرگ یا مقاوم به دارو.
• درمان بیماری زمینه‌ای :  کم‌کاری تیروئید یا بیماری‌های کلیوی.
• مراقبت حمایتی :  پایش منظم سطح پرولاکتین و عملکرد هیپوفیز.

⚠️ عوارض و آینده بیماری

• ناباروری.
• اختلالات جنسی.
• مشکلات بینایی در موارد تومور بزرگ.
• پیش‌آگهی: با درمان دارویی مناسب، اغلب بیماران بهبود کامل می‌یابند.

📚 منابع علمی

• Mayo Clinic – Hyperprolactinemia
• UpToDate Clinical Database
• WHO Endocrinology Guidelines