🩸 آنمی ناشی از بیماری مزمن
Anemia of Chronic Disease
📘 معرفی بیماری
آنمی ناشی از بیماری مزمن یکی از شایعترین انواع کمخونی است که در بیماران مبتلا به بیماریهای طولانیمدت دیده میشود. این نوع کمخونی معمولاً در زمینه بیماریهای التهابی، عفونی یا بدخیمیها رخ میدهد. در این حالت، بدن به دلیل التهاب مزمن و تغییرات متابولیک، توانایی تولید و استفاده مناسب از گلبولهای قرمز را از دست میدهد.
🌍 شیوع و اهمیت
- دومین علت شایع کمخونی پس از کمخونی فقر آهن.
- شیوع بالا در بیماران مبتلا به بیماریهای روماتولوژیک (مثل آرتریت روماتوئید)، عفونتهای مزمن (مثل سل)، بیماریهای کلیوی و سرطانها.
- اهمیت بالینی: این کمخونی معمولاً خفیف تا متوسط است اما میتواند کیفیت زندگی بیماران را به شدت کاهش دهد و نشانهای از بیماری زمینهای جدی باشد.
⚠️ نشانهها و علائم
- خستگی و ضعف عمومی.
- رنگپریدگی پوست و مخاط.
- کاهش توانایی انجام فعالیتهای روزانه.
- تنگی نفس خفیف.
- علائم بیماری زمینهای (مثلاً درد مفاصل در آرتریت روماتوئید یا تب در عفونتهای مزمن).
🩺 توضیح بالینی بیماری
در آنمی ناشی از بیماری مزمن، التهاب طولانیمدت باعث افزایش تولید سیتوکینها (مانند اینترلوکین-۶) میشود. این مواد موجب افزایش سطح هپسیدین در کبد میگردند. هپسیدین جذب آهن از روده و آزادسازی آن از ذخایر بدن را مهار میکند. در نتیجه، اگرچه آهن در بدن وجود دارد، اما برای ساخت هموگلوبین در دسترس نیست. علاوه بر این، التهاب مزمن تولید گلبولهای قرمز در مغز استخوان را کاهش میدهد و عمر آنها را کوتاه میکند.
🔬 علتهای اصلی
- بیماریهای التهابی: آرتریت روماتوئید، لوپوس.
- عفونتهای مزمن: سل، HIV، هپاتیت.
- بیماریهای کلیوی مزمن.
- سرطانها و بدخیمیها.
🛡️ راههای پیشگیری
- پیشگیری کامل ممکن نیست زیرا این کمخونی ناشی از بیماریهای زمینهای است.
- کنترل و درمان بیماریهای مزمن میتواند شدت کمخونی را کاهش دهد.
- تغذیه مناسب و پایش منظم بیماران مبتلا به بیماریهای طولانیمدت اهمیت دارد.
🔬 آزمایشها و تشخیص
|
آزمایش |
یافتهها |
|
CBC |
آنمی خفیف تا متوسط، MCV طبیعی یا کمی پایین |
|
سطح آهن سرم |
کاهش یافته |
|
فریتین |
طبیعی یا افزایش یافته (برخلاف کمخونی فقر آهن) |
|
TIBC |
کاهش یافته |
|
CRP و ESR |
افزایش به دلیل التهاب |
|
بررسی بیماری زمینهای |
تشخیص علت اصلی کمخونی |
💊 درمان
- درمان اصلی، کنترل بیماری زمینهای است.
- در موارد شدید، تزریق اریتروپویتین (بهویژه در بیماران کلیوی).
- مصرف مکمل آهن معمولاً مؤثر نیست زیرا مشکل در دسترسی به آهن است نه کمبود آن.
- در برخی موارد، تزریق خون برای اصلاح سریع کمخونی.
- پایش منظم CBC و وضعیت بالینی بیمار.
⚠️ عوارض و آینده بیماری
- کاهش کیفیت زندگی به دلیل خستگی مزمن.
- افزایش خطر بستری شدن در بیماران مزمن.
- پیشآگهی: وابسته به کنترل بیماری زمینهای است؛ با درمان مناسب بیماری اصلی، کمخونی نیز بهبود مییابد.
📚 منابع علمی
- Mayo Clinic – Anemia of Chronic Disease
- UpToDate Clinical Database
- WHO Hematology Guidelines