نام آزمایش : اندازه گیری سطح داروی تری فلونوماید
(Teriflunomide Level)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش تریفلونوماید برای اندازهگیری غلظت این داروی تعدیلکننده ایمنی در خون انجام میشود. تریفلونوماید در درمان مولتیپل اسکلروزیس (MS) نوع عودکننده - فروکشکننده استفاده میشود. پایش سطح آن بهصورت روتین انجام نمیشود، اما در موارد خاص مثل بارداری، نارسایی کبدی یا علائم سمیت توصیه میشود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی اثربخشی درمان در بیماران مبتلا به MS
- بررسی علائم مسمومیت یا عوارض دارویی
- پایش در بیماران با نارسایی کبدی یا بارداری
- بررسی تداخلات دارویی یا مصرف نادرست
- پایش در موارد نیاز به حذف سریع دارو (elimination protocol)
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
تریفلونوماید متابولیت فعال لفلونوماید است و نیمهعمر بسیار طولانی دارد (تا چند هفته) . از طریق کبد متابولیزه میشود و دفع آن کند است. در موارد بارداری یا سمیت، از پروتکل حذف سریع با کلستیرامین یا زغال فعال استفاده میشود. سطح درمانی مشخصی ندارد، اما غلظتهای بالای آن با افزایش خطر سمیت کبدی و تراتوژنی همراه است.
علائم بالینی مرتبط با افزایش سطح تریفلونوماید
- افزایش آنزیمهای کبدی یا نارسایی کبد
- تهوع، اسهال یا درد شکمی
- ریزش مو یا آلوپسی
- افزایش فشار خون
- ضعف، خستگی یا سردرد
- تراتوژنی در بارداری
- واکنشهای پوستی یا آلرژیک
آزمایشهای مکمل
- بررسی عملکرد کبدی (AST, ALT, ALP, Bilirubin)
- CBC برای بررسی لکوسیتها و آنمی
- بررسی فشار خون و الکترولیتها
- آزمایش بارداری در زنان در سن باروری
- بررسی سطح دارو در زمان مناسب (در موارد خاص)
- بررسی سطح داروهای تداخلکننده (مثل وارفارین، متوترکسات)
- بررسی سطح کلستیرامین در پروتکل حذف
- بررسی عملکرد کلیوی در موارد خاص
- بررسی سطح ایمونوگلوبولینها یا آنتیبادیها در MS
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام سمیت تریفلونوماید میتواند از آسیب کبدی، عوارض بارداری یا واکنشهای سیستمیک جلوگیری کند. پایش در شرایط خاص و استفاده از پروتکل حذف سریع در موارد اضطراری ضروری است.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- نارسایی کبدی یا بستری طولانیمدت
- تراتوژنی و آسیب جنینی
- واکنشهای پوستی شدید یا آلرژیک
- اختلالات خونی یا فشار خون بالا
- کاهش کیفیت زندگی
- نیاز به قطع دارو یا درمان حمایتی
- تأخیر در شروع درمان جایگزین
عواملی که باعث افزایش سطح تریفلونوماید در خون میشوند
- نارسایی کبدی یا کاهش متابولیسم
- مصرف بیشازحد دارو یا اشتباه در دوز
- مصرف همزمان داروهای مهارکننده دفع
- عدم استفاده از پروتکل حذف در شرایط خاص
- نمونهگیری در زمان نامناسب
عواملی که باعث کاهش سطح تریفلونوماید در خون میشوند
- استفاده از کلستیرامین یا زغال فعال
- مصرف ناکافی دارو یا فراموشی دوز
- افزایش دفع گوارشی
- نمونهگیری دیرهنگام یا خطای آزمایشگاهی
- مصرف همزمان داروهای القاکننده متابولیسم
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Journal of Neuroimmunology
- WHO MS Drug Monitoring Guidelines
- National MS Society