نام آزمایش :  C4

 (Complement Component 4)

توضیح کلی آزمایش

آزمایش C4 برای اندازه‌گیری غلظت جزء چهارم کمپلمان در خون انجام می‌شود. C4 یکی از اجزای مسیر کلاسیک کمپلمان است و نقش مهمی در پاسخ ایمنی، التهاب و حذف عوامل بیماری‌زا دارد. این آزمایش معمولاً همراه با C3 و CH50 برای بررسی کامل عملکرد سیستم کمپلمان درخواست می‌شود.

کاربردهای بالینی آزمایش

• بررسی بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس
• بررسی التهاب مزمن یا فعال
• بررسی نقص‌های مادرزادی کمپلمان
• پایش بیماری‌های کلیوی مانند نفریت لوپوسی
• بررسی واسکولیت یا بیماری‌های روماتیسمی
• بررسی عفونت‌های مکرر یا غیرمعمول
• بررسی آنژیوادم ارثی یا اکتسابی

فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش

C4  در کبد تولید می‌شود و در مسیر کلاسیک کمپلمان فعال می‌شود. در بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، C4  مصرف می‌شود و سطح آن کاهش می‌یابد. در برخی شرایط التهابی یا عفونت‌های حاد، سطح آن ممکن است افزایش یابد. کاهش همزمان C3 و C4 معمولاً نشانه‌ای از فعال شدن مسیر کلاسیک کمپلمان است.

علائم بالینی مرتبط با کاهش غلظت C4 در خون

• راش پروانه‌ای یا علائم لوپوس
• ادم یا پروتئینوری در بیماری‌های کلیوی
• تب، درد مفاصل یا ضعف عمومی
• عفونت‌های مکرر باکتریایی
• علائم واسکولیت یا التهاب عروقی
• حملات آنژیوادم بدون علت مشخص
• علائم گلومرولونفریت یا نفریت لوپوسی

آزمایش‌های مکمل

• C3  و CH50 برای بررسی کامل مسیر کمپلمان
• C1 Inhibitor  برای بررسی آنژیوادم ارثی
• ANA  و Anti-dsDNA برای بررسی لوپوس
• بررسی عملکرد کلیوی (Cr, BUN  و پروتئین ادرار)
• CBC  و ESR برای بررسی التهاب
• آزمایش ‌های ایمونولوژیک برای بیماری‌های خودایمنی
• بررسی ایمونوگلوبولین‌ها و آنتی‌بادی‌های خاص
• تصویربرداری کلیه یا مفاصل در موارد خاص
• بررسی سابقه خانوادگی بیماری‌های کمپلمان

ضرورت تشخیص زودهنگام

تشخیص زودهنگام کاهش C4 می‌تواند به شناسایی بیماری‌های خودایمنی یا نقص ایمنی کمک کند و از آسیب کلیوی، التهاب مزمن، یا حملات آنژیوادم جلوگیری کند. درمان مناسب می‌تواند روند بیماری را کنترل کرده و کیفیت زندگی را حفظ کند.

عوارض تشخیص دیرهنگام

• آسیب کلیوی یا نارسایی مزمن
• پیشرفت بیماری‌های خودایمنی
• حملات شدید آنژیوادم
• عفونت‌های مکرر و مقاوم
• بستری‌های مکرر یا طولانی‌مدت
• کاهش کیفیت زندگی
• نیاز به درمان‌های ایمونولوژیک شدید

عواملی که باعث کاهش غلظت C4 در خون می‌شوند

• لوپوس یا بیماری‌های خودایمنی
• گلومرولونفریت فعال
• آنژیوادم ارثی یا اکتسابی
• نقص مادرزادی در مسیر کمپلمان
• مصرف کمپلمان در عفونت‌های شدید

عواملی که باعث افزایش غلظت C4 در خون می‌شوند

• التهاب حاد یا عفونت باکتریایی
• مصرف داروهای ضدالتهاب
• بارداری یا شرایط فیزیولوژیک خاص
• بیماری‌های مزمن با التهاب خفیف
• خطای آزمایشگاهی یا نمونه‌گیری پس از درمان

منابع

• UpToDate
• Lab Tests Online
• Mayo Clinic
• PubMed
• CDC Guidelines on Autoimmune Disease
• Harrison’s Principles of Internal Medicine
• Journal of Clinical Immunology
• WHO Immunodeficiency Surveillance
• American College of Rheumatology