نام آزمایش : اندازه گیری سطح داروی لیتیوم
(Lithium Level)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش سطح لیتیوم برای اندازهگیری غلظت این دارو در خون انجام میشود. لیتیوم دارویی است که در درمان اختلال دوقطبی و افسردگی مقاوم به درمان استفاده میشود. این دارو دارای محدوده درمانی باریکی است و سطح بالای آن میتواند سمی باشد.
کاربردهای بالینی آزمایش
- پایش درمان در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی
- بررسی سمیت دارویی در مصرفکنندگان لیتیوم
- تنظیم دوز دارو بر اساس سطح خونی
- بررسی علائم عصبی یا کلیوی در بیماران تحت درمان
- بررسی مصرف نادرست یا مسمومیت دارویی
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
لیتیوم از طریق کلیه دفع میشود و سطح آن تحت تأثیر عملکرد کلیوی، مصرف نمک، و آب بدن قرار دارد. محدوده درمانی معمولاً بین 0.6 تا 1.2 میلی مول بر لیتر است. سطح بالاتر از 1.5 میلی مول بر لیتر ممکن است سمی باشد و باعث علائم عصبی یا قلبی شود.
علائم بالینی مرتبط با افزایش سطح لیتیوم
- لرزش دستها
- تهوع، استفراغ یا اسهال
- گیجی یا خوابآلودگی
- آتاکسی یا اختلال در تعادل
- تشنج یا کاهش سطح هوشیاری
- نارسایی کلیوی یا قلبی
آزمایشهای مکمل
- بررسی عملکرد کلیوی (Cr, BUN)
- الکترولیتها (Na, K)
- CBC و سطح داروهای دیگر روانپزشکی
- بررسی سطح تیروئید (TSH, T4)
- بررسی ECG در موارد مشکوک به سمیت
- بررسی سطح سدیم و آب بدن
- بررسی سابقه مصرف داروهای دیورتیک یا NSAIDs
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام سمیت لیتیوم میتواند از آسیب عصبی، کلیوی یا قلبی جلوگیری کند. تنظیم دوز و پایش منظم سطح دارو برای حفظ اثربخشی و ایمنی درمان ضروری است.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- نارسایی کلیوی یا قلبی
- آسیب دائمی به سیستم عصبی
- بستریهای طولانیمدت
- نیاز به دیالیز یا درمانهای اورژانسی
- کاهش کیفیت زندگی
- مرگ در موارد شدید
عواملی که باعث افزایش سطح لیتیوم در خون میشوند
- کاهش عملکرد کلیه
- کمآبی بدن یا مصرف کم نمک
- مصرف همزمان داروهای دیورتیک یا NSAIDs
- مصرف بیشازحد دارو
عواملی که باعث کاهش سطح لیتیوم در خون میشوند
- مصرف ناکافی دارو یا فراموشی دوز
- مصرف زیاد نمک یا آب
- افزایش دفع کلیوی
- خطای نمونهگیری یا نگهداری نامناسب
- مصرف همزمان داروهای کاهشدهنده سطح لیتیوم
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Journal of Clinical Psychopharmacology
- WHO Mental Health Guidelines
- American Psychiatric Association