🍬 دیابت نوع ۲
Type 2 Diabetes Mellitus
📘 توضیح کلی
دیابت نوع ۲ یک بیماری مزمن متابولیک است که در آن بدن به انسولین (هورمون تنظیم‌کننده قند خون) مقاوم می‌شود یا تولید آن کافی نیست. نتیجه این اختلال، افزایش سطح قند خون و بروز علائم و عوارض متعدد است. برخلاف دیابت نوع ۱ که وابسته به انسولین است، دیابت نوع ۲ اغلب با اصلاح سبک زندگی و داروهای خوراکی کنترل می‌شود.
این بیماری معمولاً به‌تدریج ظاهر می‌شود و ممکن است سال‌ها بدون علامت باقی بماند. کنترل دقیق قند خون، فشار خون و چربی خون نقش مهمی در پیشگیری از عوارض قلبی، کلیوی، چشمی و عصبی دارد.
🌍 همه‌گیرشناسی
- بیش از ۵۰۰ میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند
- شیوع رو به افزایش به‌دلیل سبک زندگی کم‌تحرک و تغذیه ناسالم
- در ایران، حدود ۱۱٪ جمعیت بزرگسال مبتلا هستند
- بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال، چاق، کم‌تحرک یا دارای سابقه خانوادگی دیده می‌شود
- در حال حاضر، دیابت نوع ۲ در نوجوانان نیز در حال افزایش است
⚠️ علائم بالینی
- پرادراری
- پرنوشی
- پرخوری یا کاهش وزن بدون علت
- خستگی مزمن
- تاری دید
- عفونت‌های مکرر (پوست، ادرار، واژن)
- دیر خوب شدن زخم‌ها
- گزگز یا بی‌حسی در پاها
🧪 علت‌های بروز بیماری
دیابت نوع ۲ در اثر ترکیبی از مقاومت به انسولین و کاهش ترشح انسولین ایجاد می‌شود. عوامل زمینه‌ساز عبارتند از:
- چاقی (به‌ویژه چاقی شکمی)
- سابقه خانوادگی دیابت
- سبک زندگی کم‌تحرک
- رژیم غذایی پرکالری و پرقند
- فشار خون بالا و چربی خون بالا
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در زنان
- سن بالای ۴۰ سال
🛡️ راه‌های پیشگیری
- حفظ وزن مناسب
- فعالیت بدنی منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته)
- رژیم غذایی سالم: کم‌قند، کم‌چرب، سرشار از فیبر
- اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای فرآوری‌شده
- کنترل فشار خون و چربی خون
- غربالگری دوره‌ای قند خون در افراد پرخطر
🔬 نحوه تشخیص بیماری و آزمایش های تشخیصی
|
نوع آزمایش |
کاربرد |
|
FBS یا قند خون ناشتا |
≥126 mg/dL نشانه دیابت |
|
HbA1c یا هموگلوبین گلیکوزیله |
≥6.5٪ نشانه دیابت؛ شاخص کنترل بلندمدت |
|
آزمایش تحمل گلوکز (OGTT) |
بررسی پاسخ بدن به مصرف گلوکز |
|
قند خون تصادفی |
≥200 mg/dL همراه با علائم بالینی نشانه دیابت |
|
آزمایش چربی خون |
بررسی همراهی با دیس‌لیپیدمی |
|
آزمایش عملکرد کلیه |
بررسی عوارض دیابت بر کلیه‌ها |
💊 درمان بیماری
درمان شامل اصلاح سبک زندگی و داروهای خوراکی است.
اصلاح سبک زندگی:
- کاهش وزن
- رژیم غذایی مناسب با مشاوره تغذیه
- ورزش منظم
- ترک سیگار
داروهای خوراکی:
- متفورمین (داروی خط اول)
- داروهای افزایش ترشح انسولین (سولفونیل‌اوره‌ها)
- داروهای کاهش جذب گلوکز (SGLT2 inhibitors)
- داروهای افزایش حساسیت به انسولین (تیازولیدین‌دیون‌ها)
- داروهای GLP-1 در موارد خاص
در موارد پیشرفته:
- تزریق انسولین
- درمان عوارض: فشار خون، چربی خون، بیماری‌های قلبی، کلیوی، چشمی
📚 منابع اطلاعاتی
- WHO – Diabetes
- CDC – Type 2 Diabetes
- UpToDate Clinical Database
- American Diabetes Association