🔥 عفونت ادراری / پیلونفریت
Urinary Tract Infection (UTI) / Pyelonephritis
📘 توضیح کلی
عفونت ادراری (UTI) به عفونت در هر بخشی از دستگاه ادراری گفته می‌شود : کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه یا مجرای ادرار. شایع‌ترین نوع آن، عفونت مثانه (سیستیت) است. اگر عفونت به کلیه‌ها گسترش یابد، به آن پیلونفریت گفته می‌شود که جدی‌تر و نیازمند درمان فوری است.
UTI بیشتر در زنان دیده می‌شود و معمولاً با سوزش ادرار، تکرر ادرار و درد پایین شکم همراه است. پیلونفریت با تب بالا، درد پهلو و علائم عمومی شدیدتر ظاهر می‌شود. تشخیص و درمان به‌موقع از بروز عوارض کلیوی جلوگیری می‌کند.
🌍 همه‌گیرشناسی
- یکی از شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی در جهان
- حدود ۵۰ تا ۶۰٪ از زنان در طول عمر خود حداقل یک بار دچار UTI می‌شوند
- شیوع بیشتر در زنان جوان، باردار، سالمندان و بیماران دیابتی
- پیلونفریت در حدود ۲۵٪ از موارد درمان‌نشده یا مقاوم UTI رخ می‌دهد
- در مردان، UTI کمتر شایع است اما در صورت بروز، معمولاً با بیماری زمینه‌ای همراه است
⚠️ علائم بالینی
عفونت ادراری تحتانی (مثانه):
- سوزش هنگام ادرار
- تکرر ادرار
- احساس فوریت در دفع ادرار
- درد پایین شکم یا لگن
- ادرار کدر یا بدبو
- گاهی وجود خون در ادرار
پیلونفریت (عفونت کلیه):
- تب بالا و لرز
- درد پهلو یا پشت (یک‌طرفه یا دوطرفه)
- تهوع و استفراغ
- ضعف و بی‌حالی شدید
- گاهی علائم ادراری همزمان
🧪 علت‌های بروز بیماری
شایع‌ترین عامل UTI باکتری اشرشیا کلی (E. coli) است که به‌طور طبیعی در روده زندگی می‌کند. مسیرهای بروز عفونت :
- انتقال باکتری از ناحیه مقعد به مجرای ادرار
- تخلیه ناقص مثانه
- استفاده از سوند ادراری
- رابطه جنسی
- بارداری (به‌دلیل تغییرات هورمونی و فشاری)
- انسداد ادراری (سنگ، بزرگی پروستات)
- دیابت یا ضعف سیستم ایمنی
🛡️ راه‌های پیشگیری
- نوشیدن مایعات کافی (به‌ویژه آب)
- تخلیه کامل مثانه پس از ادرار و رابطه جنسی
- رعایت بهداشت فردی (از جلو به عقب در زنان)
- اجتناب از نگه‌داشتن ادرار برای مدت طولانی
- پرهیز از استفاده مکرر از دوش واژینال یا صابون‌های معطر
- در افراد با عود مکرر: مصرف پیشگیرانه آنتی‌بیوتیک با نظر پزشک
🔬 نحوه تشخیص بیماری و آزمایشات تشخیصی
|
نوع آزمایش |
کاربرد |
|
آنالیز ادرار (Urinalysis) |
بررسی وجود گلبول سفید، نیتریت، خون یا باکتری |
|
کشت ادرار (Urine Culture) |
شناسایی نوع باکتری و تعیین حساسیت آنتی‌بیوتیکی |
|
CBC |
بررسی تعداد گلبول‌های سفید در موارد مشکوک به پیلونفریت |
|
کراتینین |
ارزیابی عملکرد کلیه در موارد شدید |
|
سونوگرافی کلیه و مثانه |
بررسی انسداد، سنگ یا ناهنجاری‌های ساختاری در موارد عود یا پیلونفریت |
💊 درمان بیماری
UTI ساده (مثانه):
- آنتی‌بیوتیک خوراکی مانند نیتروفورانتوئین، فسفومایسین یا سفیکسیم (با توجه به حساسیت باکتری)
- مصرف مایعات فراوان
- داروهای ضد درد مانند فنازوپیریدین (برای کاهش سوزش)
پیلونفریت:
- آنتی‌بیوتیک تزریقی یا خوراکی قوی‌تر (سفتریاکسون، سیپروفلوکساسین)
- بستری در موارد شدید، تهوع یا عدم تحمل خوراکی
- پیگیری کشت ادرار و تنظیم دارو بر اساس نتایج
در موارد عود مکرر:
- بررسی علل زمینه‌ای
- مصرف آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه
- مشاوره اورولوژی
📚 منابع اطلاعاتی
- CDC – Urinary Tract Infections
- Mayo Clinic – UTI and Pyelonephritis
- UpToDate Clinical Database