نام آزمایش : سرولوپلاسمین(پروتیین حامل مس در خون)
(Ceruloplasmin)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش سرولوپلاسمین برای اندازهگیری سطح پروتئین حامل مس در خون انجام میشود . این پروتئین توسط کبد ساخته میشود و نقش مهمی در انتقال و تنظیم سطح مس در بدن دارد. این آزمایش معمولاً همراه با آزمایش مس درخواست میشود و در تشخیص بیماری ویلسون و کمبودهای تغذیهای کاربرد دارد.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی بیماری ویلسون (اختلال در دفع مس)
- بررسی کمبود مس در سوءتغذیه یا بیماریهای گوارشی
- بررسی علائم عصبی یا کبدی غیرقابل توضیح
- بررسی اختلالات متابولیک یا ژنتیکی
- پایش درمان با داروهای دفعکننده مس
- بررسی عملکرد کبد در بیماریهای مزمن
- بررسی نوزادان با علائم متابولیک یا عصبی
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
سرولوپلاسمین پروتئینی است که در کبد ساخته شده و بیش از ۹۰٪ مس خون را حمل میکند. در بیماری ویلسون، سطح سرولوپلاسمین کاهش مییابد چون مس بهدرستی به آن متصل نمیشود و در بافتها تجمع مییابد. در کمبود مس یا اختلالات کبدی نیز سطح این پروتئین کاهش مییابد. گاهی در شرایط التهابی یا بارداری، سطح آن افزایش مییابد.
علائم بالینی مرتبط با کاهش غلظت سرولوپلاسمین در خون
- لرزش یا حرکات غیرطبیعی
- اختلال در تکلم یا بلع
- تغییرات رفتاری یا روانی
- زردی یا نارسایی کبد
- حلقه کایزر - فلایشر در چشم
- ضعف عمومی یا خستگی
- علائم کمبود مس یا سوءتغذیه
- علائم نورولوژیک بدون علت مشخص
آزمایشهای مکمل
- آزمایش مس خون و ادرار برای بررسی سطح و دفع
- آزمایش عملکرد کبدی AST, ALT و بیلیروبین
- CBC برای بررسی کمخونی
- بررسی سطح روی (Zinc) برای تعادل مواد معدنی
- آزمایشهای ژنتیکی برای بیماری ویلسون
- تصویربرداری مغز یا کبد در موارد خاص
- بررسی سطح ویتامینها و سایر مواد معدنی
- بررسی سابقه خانوادگی یا تغذیهای
- بررسی آنتیاکسیدانها و استرس اکسیداتیو
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام کاهش سرولوپلاسمین میتواند به شناسایی بیماری ویلسون یا کمبودهای تغذیهای کمک کند و از آسیب به مغز، کبد یا سیستم ایمنی جلوگیری کند. درمان با داروهای دفعکننده مس یا مکملهای تغذیهای میتواند مؤثر باشد.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- نارسایی کبد یا مغز
- آسیب عصبی یا روانی
- کمخونی شدید و مقاوم
- ضعف ایمنی و عفونتهای خطرناک
- کاهش رشد یا تکامل در کودکان
- بستریهای طولانیمدت
- نیاز به پیوند کبد در موارد شدید
- کاهش کیفیت زندگی
عواملی که باعث افزایش غلظت سرولوپلاسمین در خون میشوند
- بارداری یا مصرف استروژن
- التهاب مزمن یا عفونت
- بیماریهای خودایمنی
- مصرف مکملهای مس
- نمونهگیری صحیح و بررسی در آزمایشگاه تخصصی
عواملی که باعث کاهش غلظت سرولوپلاسمین در خون میشوند
- بیماری ویلسون یا اختلالات دفع مس
- سوءتغذیه یا جذب ضعیف در روده
- بیماریهای کبدی مزمن
- مصرف زیاد روی (Zinc)
- اختلالات ژنتیکی در سنتز پروتئین
- نمونهگیری ناقص یا نگهداری نامناسب
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on Trace Elements
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Journal of Inherited Metabolic Disease
- WHO Nutritional Surveillance
- Wilson Disease Association