نام آزمایش : پروتئین واکنشی C
(C-Reactive Protein – CRP)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش CRP برای اندازهگیری سطح پروتئین واکنشی C در خون انجام میشود. این پروتئین توسط کبد در پاسخ به التهاب تولید میشود و سطح آن در خون در شرایط التهابی، عفونی یا آسیب بافتی افزایش مییابد. CRP یک نشانگر غیر اختصاصی است که شدت التهاب را نشان میدهد، اما علت آن را مشخص نمیکند.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی التهاب حاد یا مزمن
- پایش بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید
- بررسی عفونتهای باکتریایی یا ویروسی
- پایش پاسخ به درمان ضدالتهاب یا آنتیبیوتیک
- بررسی درد، تب یا ضعف عمومی بدون علت مشخص
- بررسی بیماریهای قلبی در فرم hs-CRP
- بررسی التهاب در بیماریهای مزمن
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
CRP توسط سلولهای کبدی در پاسخ به سایتوکاینهای التهابی مانند IL-6 تولید میشود. سطح آن در خون در عرض چند ساعت پس از شروع التهاب افزایش مییابد و با کاهش التهاب، به سرعت کاهش مییابد. این ویژگی باعث میشود CRP برای پایش روند بیماری یا پاسخ به درمان بسیار مفید باشد.
علائم بالینی مرتبط با افزایش غلظت CRP در خون
- تب یا لرز
- درد مفاصل یا عضلات
- ضعف عمومی یا خستگی
- تورم یا قرمزی در ناحیه خاص
- علائم عفونت یا التهاب
- علائم بیماریهای خودایمنی
- علائم قلبی در موارد خاص
آزمایشهای مکمل
- CBC برای بررسی تعداد گلبولهای سفید
- ESR برای بررسی التهاب مزمن
- پروکلسیتونین برای افتراق عفونت باکتریایی
- آزمایشهای ایمونولوژیک برای بیماریهای خودایمنی
- کشت خون یا ادرار در موارد عفونت
- تصویربرداری در موارد التهاب موضعی
- بررسی عملکرد کبدی و کلیوی
- بررسی سطح آنتیبادیها یا فاکتورهای روماتیسمی
- بررسی hs-CRP در بیماریهای قلبی
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام افزایش CRP میتواند به شناسایی التهاب یا عفونت کمک کند و از پیشرفت به نارسایی اندامها، آسیب بافتی یا بیماریهای مزمن جلوگیری کند. درمان مناسب میتواند روند بیماری را کنترل کرده و کیفیت زندگی را حفظ کند.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- پیشرفت التهاب به آسیب بافتی
- نارسایی اندامها در موارد شدید
- تشخیص دیرهنگام بیماریهای خودایمنی
- بستریهای مکرر یا طولانیمدت
- کاهش پاسخ به درمان
- کاهش کیفیت زندگی
- عوارض دارویی یا درمانی شدید
عواملی که باعث افزایش غلظت CRP در خون میشوند
- عفونتهای باکتریایی یا ویروسی
- بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت
- التهاب حاد یا مزمن در هر ناحیه از بدن
- آسیب بافتی یا جراحی
- سرطانها یا بیماریهای مزمن
- چاقی یا سندرم متابولیک
- نمونهگیری صحیح و بررسی در آزمایشگاه تخصصی
عواملی که باعث کاهش غلظت CRP در خون میشوند
- مصرف داروهای ضدالتهاب یا استروئیدی
- درمان موفق عفونت یا التهاب
- بیماریهای غیرالتهابی با علائم مشابه
- نمونهگیری دیرهنگام یا نگهداری نامناسب
- خطای آزمایشگاهی در اندازهگیری
- مصرف داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی
UpToDate منابع
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on Inflammation and Infection
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Journal of Clinical Immunology
- WHO Chronic Disease Surveillance
- American College of Rheumatology