نام آزمایش : ایزوالکتریک فوکوسینگ – مایع مغزی نخاعی
(Isoelectric Focusing – CSF)
توضیح کلی آزمایش
آزمایش ایزوالکتریک فوکوسینگ روی مایع مغزی نخاعی برای بررسی الگوی خاصی از پروتئینها انجام میشود. این آزمایش به پزشک کمک میکند تا بیماریهای عصبی مانند اماس (MS)، التهاب مغز یا اختلالات مادرزادی متابولیک را تشخیص دهد. در این روش، پروتئینها بر اساس بار الکتریکیشان جدا میشوند و الگوی آنها بررسی میشود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی بیماری اماس (مولتیپل اسکلروزیس)
- بررسی التهاب یا عفونت مغز و نخاع
- بررسی اختلالات مادرزادی در ساختار پروتئینها
- بررسی علائم عصبی غیرقابل توضیح
- بررسی وجود آنتیبادیهای غیرطبیعی در CSF
- بررسی بیماریهای خودایمنی مغز
- بررسی موارد مشکوک به انسفالیت یا مننژیت مزمن
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
مایع مغزی نخاعی حاوی پروتئینهایی است که از مغز و نخاع ترشح میشوند. در برخی بیماریها، این پروتئینها دچار تغییراتی میشوند که با روش ایزوالکتریک فوکوسینگ قابل شناسایی هستند. در این روش، پروتئینها در محیطی خاص بر اساس نقطه ایزوالکتریکشان (جایی که بار الکتریکیشان صفر میشود) جدا شده و الگوی آنها با الگوی طبیعی مقایسه میشود.
علائم بالینی مرتبط با مثبت شدن آزمایش
- تاری دید یا دوبینی
- ضعف یا بیحسی اندامها
- اختلال در تعادل یا راه رفتن
- سردردهای مزمن
- تشنج یا تغییر سطح هوشیاری
- علائم نورولوژیک متغیر
- علائم شبه مننژیت یا انسفالیت
- علائم خودایمنی مغزی
آزمایشهای مکمل
- تصویربرداری مغز با MRI برای بررسی پلاکهای MS
- بررسی آنتیبادیهای خاص در CSF
- آزمایشهای خون برای بیماریهای خودایمنی
- بررسی سطح پروتئین و گلوکز در CSF
- بررسی CBC، CRP، ESR
- بررسی کشت CSF در موارد عفونت
- آزمایشهای ژنتیکی در موارد مادرزادی
- بررسی عملکرد کلیوی و کبدی
- بررسی سابقه خانوادگی بیماریهای عصبی
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام بیماریهای عصبی با این آزمایش میتواند از پیشرفت به ناتوانی، آسیب مغزی یا حملات عصبی جلوگیری کند. درمانهای هدفمند مانند داروهای تعدیلکننده سیستم ایمنی یا ضدالتهاب میتوانند روند بیماری را کند کرده و کیفیت زندگی را حفظ کنند.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- پیشرفت بیماری اماس و ناتوانی حرکتی
- آسیب دائمی به مغز یا نخاع
- حملات عصبی شدید یا مکرر
- بستریهای طولانیمدت
- کاهش کیفیت زندگی
- نیاز به درمانهای پرهزینه و پیچیده
- اختلال در عملکرد روزمره
- افسردگی یا اضطراب ناشی از علائم مزمن
عواملی که باعث مثبت شدن آزمایش میشوند
- علائم عصبی پیشرونده یا متغیر
- سابقه خانوادگی بیماریهای عصبی
- یافتههای مشکوک در MRI
- وجود آنتیبادیهای خاص در خون یا CSF
- نمونهگیری صحیح از CSF
- عدم مصرف داروهای ضدالتهاب قبل از نمونهگیری
- بررسی در آزمایشگاه تخصصی
عواملی که باعث منفی شدن آزمایش میشوند
- مصرف داروهای ضدالتهاب قبل از نمونهگیری
- نمونهگیری ناقص یا آلوده
- نگهداری نامناسب نمونه
- بیماریهای غیرعصبی با علائم مشابه
- عدم انجام آزمایش در مرکز تخصصی
- خطای تکنیکی در جداسازی پروتئینها
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on Neurological Testing
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- National Multiple Sclerosis Society
- Journal of Clinical Neuroimmunology
- WHO Neurological Disease Surveillance