نام آزمایش: تشخیص آنتی‌ژن هلیکوباکتر پیلوری
Helicobacter pylori – Antigen
توضیح کلی آزمایش
آزمایش آنتی‌ژن هلیکوباکتر پیلوری برای شناسایی وجود این باکتری در دستگاه گوارش، به‌ویژه معده، از طریق نمونه مدفوع انجام می‌شود. این آزمایش غیرتهاجمی، سریع و حساس است و در تشخیص عفونت فعال با Helicobacter pylori کاربرد دارد. این باکتری عامل اصلی گاستریت مزمن (التهاب مزمن دستگاه گوارش )، زخم معده و اثنی‌عشر و در برخی موارد سرطان معده است.
آزمایش آنتی‌ژن معمولاً با روش ایمونواسی انجام می‌شود و برای تشخیص اولیه یا بررسی اثربخشی درمان ضد هلیکوباکتر استفاده می‌شود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی بیماران با درد اپی‌گاستر، سوءهاضمه، یا نفخ
- بررسی موارد مشکوک به زخم معده یا اثنی‌عشر
- بررسی بیماران با سابقه خونریزی گوارشی
- بررسی موارد گاستریت مزمن یا آتروفیک
- پایش درمان پس از تجویز آنتی‌بیوتیک و مهارکننده پمپ پروتون
- بررسی بیماران با سابقه خانوادگی سرطان معده
- بررسی کودکان با علائم گوارشی مزمن
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
Helicobacter pylori یک باکتری گرم منفی مارپیچی‌شکل است که در مخاط معده زندگی می‌کند و با تولید اوره‌آز، محیط اسیدی معده را خنثی کرده و باعث التهاب مخاطی می‌شود. در آزمایش آنتی‌ژن، پروتئین‌های سطحی باکتری در نمونه مدفوع با آنتی‌بادی‌های اختصاصی واکنش داده و نتیجه به‌صورت رنگی یا نوار قابل مشاهده است.
این آزمایش برای تشخیص عفونت فعال مناسب است و در موارد مصرف اخیر آنتی‌بیوتیک یا داروهایی مانند امپرازول ؛ پنتوپرازول و رابپرازول ممکن است نتیجه منفی کاذب دهد.
علائم بالینی مرتبط با مثبت شدن آزمایش
- درد اپی‌گاستر یا شکم فوقانی
- نفخ، تهوع، یا استفراغ
- احساس پری زودرس
- کاهش اشتها یا وزن
- خونریزی گوارشی (مدفوع سیاه یا استفراغ خونی)
- سوءهاضمه مزمن
- علائم کم‌خونی فقر آهن یا ویتامین B12
- علائم گاستریت یا زخم در آندوسکوپی
آزمایش‌های مکمل
- آزمایش اوره تنفسی (Urea Breath Test)
- آزمایش سرولوژی برای آنتی‌بادی‌های H. pylori
- آندوسکوپی و بیوپسی معده
- رنگ‌آمیزی گیمسا یا ایمونوهیستوشیمی
- بررسی سطح گاسترین و پپسینوژن
- CBC برای بررسی آنمی
- آزمایش‌های عملکرد کبدی و کلیوی
- بررسی سطح ویتامین B12 و آهن
- بررسی حساسیت دارویی در موارد مقاوم
- تصویربرداری شکم در موارد مشکوک به توده یا زخم
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام عفونت H. pylori می‌تواند از پیشرفت به زخم معده، خونریزی گوارشی، یا سرطان معده جلوگیری کند. درمان سه‌گانه یا چهارگانه با آنتی‌بیوتیک و داروهایی مانند امپرازول ؛ پنتوپرازول می‌تواند عفونت را ریشه‌کن کرده و علائم را بهبود بخشد.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- زخم معده یا اثنی‌عشر
- خونریزی گوارشی
- سوراخ شدن دیواره معده یا روده
- گاستریت مزمن آتروفیک
- متاپلازی و سرطان معده
- کم‌خونی فقر آهن یا ویتامین B12
- کاهش کیفیت زندگی
- بستری‌های مکرر و نیاز به جراحی
عوامل افزایش‌دهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- علائم گوارشی مزمن
- سابقه زخم یا گاستریت
- سابقه خانوادگی سرطان معده
- زندگی در مناطق با شیوع بالا
- عدم مصرف آنتی‌بیوتیک یا PPI قبل از نمونه‌گیری
- نمونه‌گیری صحیح و تازه
عوامل کاهش‌دهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- مصرف آنتی‌بیوتیک یا داروهایی مانند امپرازول ؛ پنتوپرازول در هفته‌های اخیر
- نمونه‌گیری نادرست یا نگهداری نامناسب
- بیماری‌های گوارشی غیرعفونی با علائم مشابه
- فرم‌های نهفته یا کم‌فعال باکتری
- استفاده از آزمایش‌های کم‌حساسیت
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on Helicobacter pylori
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Infectious Diseases Society of America – IDSA
- Journal of Clinical Microbiology
- American College of Gastroenterology – ACG
نام آزمایش: تشخیص آنتی‌ژن هلیکوباکتر پیلوری
Helicobacter pylori – Antigen
توضیح کلی آزمایش
آزمایش آنتی‌ژن هلیکوباکتر پیلوری برای شناسایی وجود این باکتری در دستگاه گوارش، به‌ویژه معده، از طریق نمونه مدفوع انجام می‌شود. این آزمایش غیرتهاجمی، سریع و حساس است و در تشخیص عفونت فعال با Helicobacter pylori کاربرد دارد. این باکتری عامل اصلی گاستریت مزمن (التهاب مزمن دستگاه گوارش )، زخم معده و اثنی‌عشر و در برخی موارد سرطان معده است.
آزمایش آنتی‌ژن معمولاً با روش ایمونواسی انجام می‌شود و برای تشخیص اولیه یا بررسی اثربخشی درمان ضد هلیکوباکتر استفاده می‌شود.
کاربردهای بالینی آزمایش
- بررسی بیماران با درد اپی‌گاستر، سوءهاضمه، یا نفخ
- بررسی موارد مشکوک به زخم معده یا اثنی‌عشر
- بررسی بیماران با سابقه خونریزی گوارشی
- بررسی موارد گاستریت مزمن یا آتروفیک
- پایش درمان پس از تجویز آنتی‌بیوتیک و مهارکننده پمپ پروتون
- بررسی بیماران با سابقه خانوادگی سرطان معده
- بررسی کودکان با علائم گوارشی مزمن
فیزیولوژی و مکانیسم آزمایش
Helicobacter pylori یک باکتری گرم منفی مارپیچی‌شکل است که در مخاط معده زندگی می‌کند و با تولید اوره‌آز، محیط اسیدی معده را خنثی کرده و باعث التهاب مخاطی می‌شود. در آزمایش آنتی‌ژن، پروتئین‌های سطحی باکتری در نمونه مدفوع با آنتی‌بادی‌های اختصاصی واکنش داده و نتیجه به‌صورت رنگی یا نوار قابل مشاهده است.
این آزمایش برای تشخیص عفونت فعال مناسب است و در موارد مصرف اخیر آنتی‌بیوتیک یا داروهایی مانند امپرازول ؛ پنتوپرازول و رابپرازول ممکن است نتیجه منفی کاذب دهد.
علائم بالینی مرتبط با مثبت شدن آزمایش
- درد اپی‌گاستر یا شکم فوقانی
- نفخ، تهوع، یا استفراغ
- احساس پری زودرس
- کاهش اشتها یا وزن
- خونریزی گوارشی (مدفوع سیاه یا استفراغ خونی)
- سوءهاضمه مزمن
- علائم کم‌خونی فقر آهن یا ویتامین B12
- علائم گاستریت یا زخم در آندوسکوپی
آزمایش‌های مکمل
- آزمایش اوره تنفسی (Urea Breath Test)
- آزمایش سرولوژی برای آنتی‌بادی‌های H. pylori
- آندوسکوپی و بیوپسی معده
- رنگ‌آمیزی گیمسا یا ایمونوهیستوشیمی
- بررسی سطح گاسترین و پپسینوژن
- CBC برای بررسی آنمی
- آزمایش‌های عملکرد کبدی و کلیوی
- بررسی سطح ویتامین B12 و آهن
- بررسی حساسیت دارویی در موارد مقاوم
- تصویربرداری شکم در موارد مشکوک به توده یا زخم
ضرورت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام عفونت H. pylori می‌تواند از پیشرفت به زخم معده، خونریزی گوارشی، یا سرطان معده جلوگیری کند. درمان سه‌گانه یا چهارگانه با آنتی‌بیوتیک و داروهایی مانند امپرازول ؛ پنتوپرازول می‌تواند عفونت را ریشه‌کن کرده و علائم را بهبود بخشد.
عوارض تشخیص دیرهنگام
- زخم معده یا اثنی‌عشر
- خونریزی گوارشی
- سوراخ شدن دیواره معده یا روده
- گاستریت مزمن آتروفیک
- متاپلازی و سرطان معده
- کم‌خونی فقر آهن یا ویتامین B12
- کاهش کیفیت زندگی
- بستری‌های مکرر و نیاز به جراحی
عوامل افزایش‌دهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- علائم گوارشی مزمن
- سابقه زخم یا گاستریت
- سابقه خانوادگی سرطان معده
- زندگی در مناطق با شیوع بالا
- عدم مصرف آنتی‌بیوتیک یا PPI قبل از نمونه‌گیری
- نمونه‌گیری صحیح و تازه
عوامل کاهش‌دهنده احتمال مثبت شدن آزمایش
- مصرف آنتی‌بیوتیک یا داروهایی مانند امپرازول ؛ پنتوپرازول در هفته‌های اخیر
- نمونه‌گیری نادرست یا نگهداری نامناسب
- بیماری‌های گوارشی غیرعفونی با علائم مشابه
- فرم‌های نهفته یا کم‌فعال باکتری
- استفاده از آزمایش‌های کم‌حساسیت
منابع
- UpToDate
- Lab Tests Online
- Mayo Clinic
- PubMed
- CDC Guidelines on Helicobacter pylori
- Harrison’s Principles of Internal Medicine
- Infectious Diseases Society of America – IDSA
- Journal of Clinical Microbiology
- American College of Gastroenterology – ACG