سرطان دهانه رحم                                   

  : (Cervical Cancer) علل، علائم، تشخیص و آزمایش‌های مرتبط

۱. تعریف سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم (Cervical Cancer) نوعی سرطان است که در سلول‌های دهانه رحم (سرویکس) ایجاد می‌شود. این سرطان معمولاً به‌آهستگی پیشرفت می‌کند و در مراحل اولیه قابل تشخیص و درمان است.

علل اصلی سرطان دهانه رحم

• عفونت پایدار با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)  بیش از ۹۰٪ موارد ، به‌ویژه انواع پرخطر HPV-16 و  . HPV-18
• سیگار کشیدن.
• سیستم ایمنی ضعیف مثل افراد مبتلا به .  HIV
• مصرف طولانی‌مدت قرص‌های ضدبارداری.
• زایمان‌های متعدد.

۲. مراحل پیشرفت سرطان دهانه رحم

این سرطان معمولاً از تغییرات پیش‌سرطانی (دیسپلازی) شروع می‌شود و در صورت عدم تشخیص به سرطان مهاجم تبدیل می‌شود.

مراحل	توضیح
CIN1 (دیسپلازی خفیف)	تغییرات خفیف سلولی، معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابد.
CIN2/CIN3 (دیسپلازی متوسط تا شدید)	تغییرات پیش‌سرطانی که نیاز به درمان دارند.
کارسینوم درجا (CIS)	سرطان محدود به لایه سطحی.
سرطان مهاجم	گسترش به بافت‌های عمقی تر و سایر اندام‌ها.

۳. علائم سرطان دهانه رحم

🔹 مراحل اولیه  : ممکن است بدون علامت باشد.
🔹 مراحل پیشرفته     :

• خون ریزی غیرطبیعی واژینال (پس از رابطه جنسی، بین قاعدگی‌ها یا پس از یائسگی).
• ترشحات واژینال بدبو و آبکی (گاهی همراه با خون).
• درد لگن یا کمر.
• درد هنگام ادرار یا مقاربت.
• کاهش وزن بی‌دلیل.

۴. آزمایش‌های تشخیص سرطان دهانه رحم

۱. تست‌های غربالگری (برای تشخیص زودهنگام)

🔹 تست پاپ اسمیر (Pap Smear)

• هدف : تشخیص سلول‌های غیرطبیعی و پیش‌سرطانی.
• روش : نمونه‌برداری از سلول‌های دهانه رحم و بررسی زیر میکروسکوپ.
• نتایج:
  • نرمال : بدون تغییرات غیرطبیعی.
  •  ASC-US/LSIL   :تغییرات خفیف نیاز به پیگیری یا تست    . HPV
  •  : HSILتغییرات پیش‌سرطانی (نیاز به کولپوسکوپی).
  •  

🔹 تست HPVتشخیص DNA ویروس

• هدف : شناسایی انواع پرخطر HPV مثل HPV-16 و HPV-18
• در چه مواردی انجام می‌شود؟
  • همراه با پاپ اسمیر در زنان بالای ۳۰ سال.
  • پس از نتیجه ASC-US در پاپ اسمیر.

۲. آزمایش‌های تشخیصی (در صورت مثبت شدن غربالگری)

🔹 کولپوسکوپی (Colposcopy)

• هدف:  بررسی دقیق‌تر دهانه رحم با میکروسکوپ مخصوص.
• در صورت مشاهده ضایعه :  بیوپسی (نمونه‌برداری) انجام می‌شود.

🔹 بیوپسی (نمونه‌برداری)

• انواع بیوپسی:
  1. پانچ بیوپسی:  نمونه‌برداری از ناحیه مشکوک.
  2. کانالیزاسیون (برداشتن قسمتی از دهانه رحم):  برای تشخیص دقیق‌تر.

🔹 آزمایش‌های تصویربرداری

• سونوگرافی ترانس واژینال : ارزیابی اولیه تومور.
• MRI  لگن : بررسی گسترش تومور به بافت‌های مجاور.
• CT  اسکن یا : PET-CT برای ارزیابی متاستاز (گسترش به سایر اندام‌ها).

۳. آزمایش‌های تعیین مرحله سرطان (Staging)

پس از تشخیص سرطان، مرحله‌بندی انجام می‌شود تا میزان پیشرفت بیماری مشخص شود:

 

مرحله (Stage)	توضیح
Stage 0 (CIS)	سرطان محدود به سطح دهانه رحم.
Stage I	سرطان فقط در دهانه رحم.
Stage II	گسترش به بالای واژن یا بافت‌های اطراف.
Stage III	درگیری دیواره لگن یا قسمت پایینی واژن.
Stage IV	متاستاز به مثانه، رکتوم یا اندام‌های دور.

۵. پیشگیری از سرطان دهانه رحم

✅ واکسیناسیون (HPV گارداسیل یا سرواریکس) : برای دختران از سن ۹ سالگی.
✅ پاپ اسمیر منظم:  هر ۳ سال (در صورت منفی بودن تست HPV، هر ۵ سال) .
✅ ترک سیگار.
✅ استفاده از کاندوم برای کاهش خطر HPV .

۶. جمع‌بندی

• سرطان دهانه رحم عمدتاً توسط HPV  ایجاد می‌شود.
• پاپ اسمیر و تست HPV مهم‌ترین روش‌های غربالگری هستند.
• کولپوسکوپی و بیوپسی برای تشخیص قطعی استفاده می‌شوند.
• واکسیناسیون HPV بهترین راه پیشگیری است.

منابع:

• سازمان جهانی بهداشت (WHO)
• انجمن سرطان آمریکا (ACS)
• دستورالعمل‌های NIH و CDC