بیماری‌های مقاربتی در مردان : راه‌های انتقال، علل ایجاد و تشخیص  

مقدمه

بیماری‌های مقاربتی (STDs) یا عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs)، گروهی از عفونت‌ها هستند که عمدتاً از طریق تماس جنسی محافظت‌نشده منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها می‌توانند توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها ایجاد شوند و در صورت عدم درمان، عوارض جدی مانند ناباروری، افزایش خطر ابتلا به HIV و حتی سرطان را به دنبال دارند. مردان نیز همانند زنان در معرض این عفونت‌ها قرار دارند، اما به‌دلیل علائم خفیف‌تر یا عدم بروز علائم، ممکن است دیرتر متوجه بیماری شوند.

برخی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی در مردان شامل سوزاک، کلامیدیا، سیفلیس، تبخال تناسلی (هرپس)، هپاتیت B و C ، ایدز (HIV) و تریکومونیازیس هستند. هرکدام از این بیماری‌ها راه‌های انتقال و روش‌های تشخیصی خاص خود را دارند. در این مقاله، به بررسی راه‌های انتقال، علل ایجاد و روش‌های تشخیص آزمایشگاهی این بیماری‌ها پرداخته می‌شود.

اهمیت بالینی بیماری‌های مقاربتی در مردان

بیماری‌های مقاربتی در مردان نه‌تنها سلامت فردی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بلکه می‌توانند پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای داشته باشند. از جمله عوارض مهم این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناباروری : عفونت‌هایی مانند کلامیدیا و سوزاک در صورت عدم درمان می‌توانند باعث التهاب مجاری ادرار و اپیدیدیم (لوله‌های حمل‌کننده اسپرم) شوند و منجر به کاهش کیفیت اسپرم یا انسداد مجاری تناسلی گردند.
• افزایش خطر ابتلا به : HIV زخم‌های ناشی از بیماری‌هایی مانند سیفلیس یا تبخال تناسلی، راه ورود ویروس HIV را تسهیل می ‌کنند.
• عارضه‌های سیستمیک : برخی عفونت‌ها مانند سیفلیس در مراحل پیشرفته می‌توانند به سیستم عصبی، قلب و عروق آسیب بزنند.
• سرطان : عفونت‌های ویروسی مانند HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) با افزایش خطر سرطان مقعد و آلت تناسلی در مردان مرتبط هستند.

اهمیت تشخیص زود هنگام

تشخیص زودهنگام بیماری‌های مقاربتی در مردان از چند جهت حائز اهمیت است  :

• جلوگیری از انتقال بیماری : بسیاری از عفونت‌های مقاربتی در مراحل اولیه بدون علامت هستند، اما فرد ناقل می‌تواند بیماری را به شریک جنسی خود منتقل کند. تشخیص زودرس و درمان مناسب، زنجیره انتقال را قطع می‌کند.
• پیشگیری از عوارض طولانی‌مدت : عفونت‌های درمان‌نشده مانند کلامیدیا می‌توانند باعث التهاب مزمن و آسیب به دستگاه تناسلی شوند.
• کاهش هزینه‌های درمانی : درمان در مراحل اولیه معمولاً ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است، در حالی که درمان عوارض دیررس مانند ناباروری یا بیماری‌های سیستمیک نیاز به اقدامات پیچیده‌تری دارد.
• حفظ سلامت روانی : ابتلا به بیماری‌های مقاربتی می‌تواند باعث اضطراب، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی شود. تشخیص و درمان به‌موقع از این مشکلات روانی جلوگیری می‌کند.

تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری‌ها می‌تواند از بروز این عوارض جلوگیری کند و نقش مهمی در سلامت عمومی جامعه ایفا نماید  .بنابراین، انجام آزمایش‌های دوره‌ای به‌ویژه برای مردانی که رفتارهای پرخطر دارند، ضروری است.

آزمایش‌های تشخیص آزمایشگاهی

برای تشخیص بیماری‌های مقاربتی در مردان، از روش‌های مختلف آزمایشگاهی استفاده می‌شود که شامل موارد زیر است:

الف) آزمایش‌های میکروسکوپی و کشت

• آزمایش مستقیم نمونه ادرار یا ترشحات مجرای ادرار : در عفونت‌هایی مانند سوزاک و کلامیدیا، نمونه‌گیری از مجرای ادرار و رنگ‌آمیزی گرم می‌تواند باکتری‌ها را شناسایی کند.
• کشت باکتریایی : برای تشخیص قطعی سوزاک، نمونه در محیط کشت اختصاصی رشد داده می‌شود.

ب) آزمایش‌های مولکولی PCR و NAAT

• آزمایش : PCR این روش برای تشخیص DNA یا RNA عوامل بیماری‌زا مانند کلامیدیا، سوزاک، تبخال تناسلی و HIV استفاده می‌شود و از حساسیت بالایی برخوردار است.
• آزمایش) NAAT تقویت اسید نوکلئیک: (یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص کلامیدیا و سوزاک است.

ج) آزمایش‌های سرولوژی

• آزمایش آنتی‌بادی:  برای تشخیص سیفلیس مثل VDRL یا HIV Ab ,HCVAb ,RPR استفاده می‌شود.
• آزمایش آنتی‌ژن:  در تشخیص هپاتیت B و HIV کاربرد دارد.

د) آزمایش ادرار

در برخی موارد، نمونه ادرار برای تشخیص کلامیدیا و سوزاک مورد بررسی قرار می‌گیرد.

هرکدام از این روش‌ها بسته به نوع عفونت و مرحله بیماری انتخاب می‌شوند و پزشک بر اساس شرح حال و معاینه بالینی، آزمایش مناسب را درخواست می‌کند.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

بیماری‌های مقاربتی در مردان یک چالش مهم بهداشتی هستند که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند. راه‌های اصلی انتقال این عفونت‌ها، تماس جنسی محافظت‌نشده، انتقال از مادر به جنین و در برخی موارد تماس با خون آلوده است. تشخیص زودرس با استفاده از آزمایش‌های میکروسکوپی، کشت، آزمایش ‌های مولکولی و سرولوژی امکان‌پذیر است و می‌تواند از گسترش بیماری و بروز عوارض جلوگیری کند.

آموزش درباره رفتارهای جنسی ایمن، استفاده از کاندوم و انجام آزمایش‌های دوره‌ای به‌ویژه برای افراد پرخطر، از راهکارهای مؤثر در کنترل این بیماری‌ها است. سیستم‌های بهداشتی باید برنامه‌های غربالگری و دسترسی آسان به خدمات تشخیصی و درمانی را تقویت کنند تا بار بیماری‌های مقاربتی در جامعه کاهش یابد.