ناباروری مردان
ناباروری مردان به ناتوانی در باردار کردن شریک جنسی پس از یک سال رابطه جنسی منظم و بدون استفاده از روش‌های پیشگیری اطلاق می‌شود. این مشکل می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.
علل ناباروری مردان:
واریکوسل: یکی از شایع‌ترین علل قابل درمان ناباروری مردان، واریکوسل یا واریس عروق بیضه است. این وضعیت باعث افزایش دمای بیضه و اختلال در اسپرم‌سازی می‌شود.
اختلالات هورمونی: عدم تعادل در هورمون‌های جنسی مردانه می‌تواند تولید اسپرم را مختل کند. برای مثال، کمبود تستوسترون یا افزایش پرولاکتین می‌تواند منجر به کاهش تولید اسپرم شود.
عفونت‌ها: برخی عفونت‌ها می‌توانند به تولید یا انتقال اسپرم آسیب برسانند.
مشکلات انزال: اختلالاتی مانند انزال رتروگراد (بازگشت مایع منی به مثانه) می‌توانند مانع از رسیدن اسپرم به تخمک شوند.
عوامل محیطی و سبک زندگی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر، مصرف دخانیات، الکل، مواد مخدر و چاقی می‌توانند کیفیت و کمیت اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند.
شیوع ناباروری مردان در جهان و ایران:
بر اساس آمارهای جهانی، حدود ۱۲ درصد از زوج‌ها با مشکل ناباروری مواجه هستند که در ۲۰ درصد موارد، علت اصلی مربوط به مردان است. در ایران، شیوع ناباروری حدود ۲۰.۲ درصد گزارش شده است که نشان می‌دهد میزان ناباروری در مردان ایرانی بالاتر از میانگین جهانی است.
آزمایش‌های تشخیصی برای بررسی ناباروری مردان:
تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی سابقه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی می‌تواند نشانه‌های مشکلاتی مانند واریکوسل یا ناهنجاری‌های آناتومیک را شناسایی کند.
آنالیز مایع منی (اسپرموگرام): این آزمایش برای ارزیابی تعداد، شکل و حرکت اسپرم‌ها انجام می‌شود.
آزمایش‌های هورمونی: اندازه‌گیری سطح هورمون‌های FSH، تستوسترون و پرولاکتین می‌تواند به شناسایی مشکلات هورمونی کمک کند.
آزمایش‌های ژنتیکی: در صورت وجود مشکلاتی مانند آزواسپرمی (نبود اسپرم در مایع منی)، آزمایش‌های ژنتیکی برای شناسایی ناهنجاری‌های کروموزومی انجام می‌شود.
تصویربرداری: سونوگرافی بیضه برای بررسی مشکلاتی مانند انسداد مجاری اسپرم‌بر یا توده‌های غیرطبیعی استفاده می‌شود.
بیوپسی بیضه: در صورت عدم وجود اسپرم در مایع منی، نمونه‌برداری از بافت بیضه برای بررسی تولید اسپرم انجام می‌شود.
تشخیص دقیق و درمان مناسب ناباروری مردان نیازمند مشاوره با متخصص اورولوژی یا مراکز تخصصی ناباروری است
هورمون‌های مرتبط با ناباروری مردان و آزمایش‌های مربوطه
ناباروری مردان می‌تواند ناشی از اختلالات هورمونی باشد. آزمایش‌های زیر برای ارزیابی سطح هورمون‌های مؤثر در تولید و عملکرد اسپرم انجام می‌شوند:
1. تست هورمون تستوسترون (Total & Free Testosterone)
نقش: تستوسترون اصلی‌ترین هورمون جنسی مردانه است که در تولید اسپرم، میل جنسی و عملکرد بیضه‌ها نقش دارد.
آزمایش: نمونه خون ناشتا گرفته می‌شود و سطح تستوسترون تام و آزاد اندازه‌گیری می‌شود.
تفسیر: سطح پایین آن ممکن است نشان‌دهنده نارسایی بیضه‌ها یا هیپوگنادیسم باشد.
2. تست هورمون LH (Luteinizing Hormone)
نقش: این هورمون از هیپوفیز ترشح شده و باعث تحریک بیضه‌ها برای تولید تستوسترون می‌شود.
آزمایش: نمونه خون برای اندازه‌گیری سطح LH گرفته می‌شود.
تفسیر: سطح پایین نشان‌دهنده نارسایی هیپوفیز و سطح بالا ممکن است نشانه نارسایی بیضه‌ها باشد.
3. تست هورمون FSH (Follicle-Stimulating Hormone)
نقش: تحریک بیضه‌ها برای تولید اسپرم.
آزمایش: نمونه خون برای بررسی سطح FSH گرفته می‌شود.
تفسیر: سطح بالا نشان‌دهنده اختلال در عملکرد بیضه‌ها و کاهش تولید اسپرم است.
4. تست پرولاکتین (Prolactin Test)
نقش: پرولاکتین بالا ممکن است باعث کاهش تستوسترون و در نتیجه اختلال در تولید اسپرم شود.
آزمایش: نمونه خون گرفته شده و سطح پرولاکتین بررسی می‌شود.
تفسیر: افزایش آن ممکن است نشان‌دهنده وجود تومور هیپوفیزی یا مشکلات هورمونی دیگر باشد.
5. تست هورمون استرادیول (Estradiol Test)
نقش: استروژن در مردان به مقدار کم وجود دارد و سطح بالای آن می‌تواند باعث کاهش تستوسترون و ناباروری شود.
آزمایش: سطح استرادیول در خون اندازه‌گیری می‌شود.
تفسیر: افزایش غیرطبیعی آن ممکن است ناشی از چاقی، مشکلات بیضه‌ای یا مصرف داروهای خاص باشد.
6. تست هورمون TSH و T3/T4 Thyroid Hormones Tests))
نقش: هورمون‌های تیروئیدی بر متابولیسم عمومی بدن و تولید اسپرم اثر دارند.
آزمایش: سطح هورمون‌های TSH، T3 و T4 بررسی می‌شود.
تفسیر: اختلالات تیروئیدی (کم‌کاری یا پرکاری) می‌توانند باعث کاهش میل جنسی و ناباروری شوند.
تست‌های ژنتیکی مرتبط با ناباروری مردان
برخی موارد ناباروری مردان به دلایل ژنتیکی مرتبط هستند که با تست‌های زیر بررسی می‌شوند:
1. کاریوتایپ (Karyotype Analysis)
بررسی تعداد و ساختار کروموزوم‌ها برای شناسایی ناهنجاری‌هایی مانند سندرم کلاین‌فلتر (XXY).
2. بررسی حذف‌های کروموزوم Y (Y-Chromosome Microdeletion Test)
بررسی حذف‌های ژنتیکی در کروموزوم Y که می‌تواند منجر به آزواسپرمی یا کاهش تعداد اسپرم شود.
3. تست جهش ژن CFTR (Cystic Fibrosis Transmembrane Conductance Regulator)
بررسی وجود جهش در ژن CFTR که می‌تواند با فقدان مادرزادی وازدفران (CBAVD) و انسداد مجاری اسپرم همراه باشد.
4. تست ژن KAL1 و سایر ژن‌های مرتبط با سندرم کالمن (Kallmann Syndrome Genetic Test)
بررسی اختلالات ژنتیکی که باعث کاهش ترشح هورمون‌های هیپوفیزی و در نتیجه ناباروری می‌شود.
5. بررسی ژن‌های مرتبط با سندرم نارسایی بیضه (e.g., TEX11, NR5A1, etc.)
این تست‌ها برای تشخیص علل ژنتیکی نارسایی بیضه‌ها در مردانی که تولید اسپرم مختل دارند انجام می‌شود.