کنترل کیفی داخلی

دریافت

آزمایشگاه ها باید اجرای کنترل کیفی داخلی را مطابق با استانداردها تدوین کرده و بر اجرای آن نظارت داشته باشند.

برای کالیبراسیون و کنترل کیفی داخلی از کنترل و کالیبراتور همخوان با کیت استفاده نمایید.
برنامه کنترل کیفی داخلی را تا حد امکان با دو غلظت سرمی و طبق دستور العمل مراجع معتبر اجرا و تفسیر نمایید.
معرف های مربوط به کیت ها در ظرف های پلاستیکی یا شیشه ای در دستگاه نگهداری میشوند که این ظرف ها دارای حجم های متغیر 10 الی 100 میلی لیتر هستند. روش هایی که از یک معرف استفاده می کنند بهتر هستند ولی استفاده از روش هایی با 2 یا 3 معرف هم رواج دارد.
در هنگام انتقال معرف ها به ظروف مربوطه دقت شود که حباب هوا و کف در روی سطح محلول ایجاد نگردد و این سوزن نمونه برداری در ایتدا به جای برداشتن معرف، کف های روی آن را برداشت میکند و این موضوع موجب اختلال در واکنش های مربوط به چند نمونه اول می گردد.
در دستگاه هایی که دارای حس گر سطح هستند سوزن مکش ابتدا سطح محلول ها را ارزیابی می کند و در صورت خالی بودن ظرف معرف، پیغام ظرف خالی معرف میدهد.
معرف ها باید در دما و شرایط مورد نظر سازنده نگهداری شود.
پایداری محلول ها تا قبل از مخلوط شدن تا تاریخ مندرج بر روی بسته بندی بوده و چنانچه لازم باشد دو یا چند محلول مخلوط شوند. برای اطلاع از مدت پایداری محلول ها، باید زمان تهیه محلول و تارخ انقضای آن را بر اساس دستورالعمل سازنده، روی ظرف درج نمود.
کلیه معرف ها را 20 دقیقه قبل از شروع کار در دمای اتاق قرار دهید.
از معرف کدر یا تاریخ گذشته استفاده نکنید. (وجود ته رنگ صورتی در برخی معرف ها طبیعی بوده و در نتایج آزمون بی تاثیر است)
برخی معرف ها تک محلولی و برخی دو محلولی هستند. در صورت تهیه معرف کاری از دو محلول ابتدا آن را 20 دقیقه در دمای اتاق قرار دهید تا آنزیم ها به حالت فعال در آیندو سپس معرف ها را با یکدیگر به خوبی ترکیب نمایید. در صورت تشکیل کف روی محلول حاصل لازم است کف موجود با سمپلر برداشته شود.
معرف ها در ظرف مخصوص دستگاه که به خوبی شسته و آب مقطر تازه آبکشی شده اند بریزید و از مخلوط کردن معرف تازه با کهنه خودداری کنید.
آزمایش HPLC با دو روش رسوبی و مستقیم در دسترس است. بنابراین نتایج دو روش را با یکدیگر مقایسه نکنید.
برای کیت های حساس به نور مانند بیلی روبین، لازم است که سرم را بلافاصله از خون جدا کرده و ظرف 2 ساعت آزمایش را انجام دهید. در فاصله بین جداسازی سرم و انجام آزمایش باید سرم در یخچال و تاریکی قرار داده شود. جهت کالیبراسیون دستگاه از سرم کالیبراتور معتبر و تازه و در صورت بالا بودن بیلی روبین سرم یا وجود کدورت یا لیپمی از بلانک سرم برای کاهش خطا استفاده کنید.
برای آزمایش آنزیم های LDH,CK,CKMB,ALP سرم را در دمای اتاق نگه داشته و در نهایت در مدت یک روز آزمایش را انجام دهید. سرما سبب افت فعالیت برخی ایزو آنزیم ها می شود.
برای تهیه رقت از دستورالعمل کیت مورد استفاده پیروی کنید.
آنزیم آلکالان فسفاتاز به مرور زمان دچار افزایش فعالیت می گردد لذا انجام آزمایش در اسرع وقت ضرورت دارد.
جهت انجام آزمایش کلسیم و آهن از ظروف نو یا شسته شده با اسید کلریدریک 1/0 نرمال استفاده کنید. (مخلوط سولفوکرومیک و اسید نیتریک قادر به حل کردن املاح کلسیم نیست). برای آبکشی از آب دیونیزه و در صورت عدم دسترسی به آن از آب مقطر تازه استفاده کنید.
برای آزمایش آنالیت ها در ادرار آن را با رقت توصیه شده در بروشور تهیه کرده و پس از اندازه گیری، فاکتور رقت را در نتیجه ضرب کنید. مواد پایدار کننده را متناسب با آنالیت مورد آزمایش اضافه کنید.
برای آزمایش مایع نخاع آن را سانتریفیوژ کنید.
جداسازی سرم را در اسرع وقت و آزمایش را در صورت امکان در همان روز انجام دهید. در غیر این صورت شرایط مورد نیاز برای نگهداری آنالیت های مورد بررسی مانند دمای نگهداری، حساسیت به نور و مدت زمان پایداری نمونه در دمای مشخص را حتما در نظر داشته باشید.
باید نگهداری سرم های کنترل و کالیبراتور آنها در فریزر 20-10 درجه زیر صفر باشد.اگر دمای فریزر به میزان کافی سرد نباشد، سبب افت فعالیت تدریجی بسیاری مواد هورمون ها، آنزیم ها، بیلی روبین و سایر موارد میشود.
در صورت مشاهده هر نوع ایراد و اشکال در معرف آن را دور نریزید و موضوع را به شرکت پشتیبان اطلاع دهید.
کالیبره بودن پیپت ها، سمپلرها و دستگاه خوانش گر از فتومتر گرفته تا دستگاه اتوآنالایزر در دقت و صحت جواب ها بسیار تاثیرگذار است.
در صورت انجام روش های دستی یا نیمه خودکار باید دقت شود دمای انکوباسیون دقیقا روی 37 درجه سانتی گراد تنظیم باشد. نورهای مداخله گر محیطی، تغییرات دمایی و تغییرات زمانی و حتی تغییر کاربر در نتایج حاصله دخالت مستقیم دارد.
در صورت کار با محلول هایی که حاوی دو معرف هستند رعایت نسبت دقیق محلول ها برای تهیه محلول آماده به کار ضروری است.
تا جایی که امکان دارد از تغییر اعداد، ضرایب و پارامترهای ارائه شده توسط تولید کننده که در برگه راهنما توصیه شده است اجتناب نموده و در صورت بروز مشکل با بخش کنترل کیفی شرکت پشتیبان تماس گرفته شود.
به هنگام ثبت پارامترهای کیت در دستگاه، باید دقت شود تا اشتباهی صورت نپذیرد زیرا بیشتر تعاریف به وسیله کدها و اعداد بوده و یک اشتباه کوچک در ثبت کد یا عدد مربوطه می تواند نتیجه آزمایش را دچار اشکال کند.
هرگز از کنترل و کالیبراتور به عنوان جایگزین یکدیگر استفاده ننمایید. (کالیبراتور، ماده ای با غلظت مشخص است که برای کالیبراسیون آزمون های آزمایشگاهی استفاده می شود. در حالی که کنترل، ماده ای با محدوده غلظتی مشخص است که برای کنترل کیفیت آزمون های آزمایشگاهی استفاده میشود.)
در به حجم رساندن مواد کنترلی و کالیبراتورهای لیوفیلیزه نهایت دقت را به عمل آورده و از وسایل حجمی دقیق و کالیبره استفاده نمایید.
برای به دست آوردن بیشترین دقت، رعایت نکات زیر پیشنهاد میشود:
آزمایش هایی یا محلول های شدیدا اسیدی و یا شدیدا قلیایی را از سایر آزمایش ها جدا نمایید.
آزمایش های ایمنوتوربیدومتری را از سایر آزمایش ها جدا نمایید.
آزمایش هایی با اصول واکنش شبیه هم را در کنار هم قرار دهید.
ترتیب پیشنهادی جهت انجام آزمایش ها در یک اتوآنالایزر بیوشیمی به این شرح است:
AST, ALT, CK, LDH, Urea, Amy, Phos, GGT, ALP, TG, UA, HDL, LDL, GLU, CHOL, CKMB, TP, Urine Pro, Ca, Mg, Cl, Alb, Crea, DBILL, TBILL, Fe