دیابت بارداری افزایش قند خون (گلوکز) در دوران بارداری است و معمولاً پس از زایمان از بین می رود.
دیابت بارداری ممکن است در هر مرحله از بارداری اتفاق بیفتد، اما در سه ماهه دوم یا سوم شایع تر است.
دیابت بارداری هنگامی رخ می دهد که بدن قادر به تولید انسولین کافی برای رفع نیازهای اضافی در بارداری نیست.
دیابت بارداری می تواند در دوران بارداری و بعد از زایمان برای مادر و کودک مشکلاتی ایجاد کند. اما در صورت شناسایی زود هنگام به خوبی کنترل شده و خطرات کاهش می یابند.
چه کسانی در معرض خطر دیابت حاملگی قرار دارند؟
- مادران باردار در سن 40 سال یا بالاتر
- سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 یا ابتلای یکی از بستگان درجه یک (مادر یا خواهر) به دیابت بارداری
- اضافه وزن
- سابقه افزایش سطح قند خون
- سابقه ابتلا به دیابت بارداری
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
- سابقه تولد نوزاد با وزن بیش از 4.5 کیلوگرم
- مصرف برخی از داروهای ضد افسردگی یا استروئیدها
- افزایش وزن زیاد در نیمه اول بارداری
چه عواملی باعث دیابت بارداری می شود؟
در دوران بارداری، جفت هورمونی ایجاد می کند که می تواند منجر به تولید گلوکز در خون شود. معمولاً پانکراس می تواند انسولین کافی برای مقابله با آن را تولید کند. اگر اینطور نباشد، سطح قند خون بالا می رود و می تواند باعث دیابت بارداری شود.
تشخیص دیابت بارداری:
براي تمام خانمهاي باردار مي بايست در اولين ويزيت بارداري، آزمایش قند خون ناشتا درخواست گردد.
در صورتي كه قند خون ناشتا بين 125-93 ميلي گرم در دسي ليتر باشد، فرد پره ديابتيك است، رژيم غذائي مناسب و ورزش توصيه مي شود
در صورتي كه قند خون ناشتا 126 ميلي گرم در دسي ليتر يا بيشتر باشد، تكرار آزمايش توصيه و چنانچه نتيجه آزمايش دوم نيز مساوي يا بيش از 126 ميلي گرم در دسي ليتر باشد، فرد ديابتيك است و مي بايست درمان شود.
ورزش و تغذيه مناسب از ابتداي بارداري مي تواند باعث پيشگيري از ابتلا به ديابت بارداري شود.
براي تمام خانم هاي باردار غيرديابتيك، به منظور غربالگري ديابت بارداري، در هفته 24-28 بارداري آزمایش تحمل گلوكز خوراكي دو ساعته OGTT با مصرف 75 گرم گلوكز درخواست میشود. در صورتي كه حداقل يكي از نتايج آزمايش قند خون غير طبيعي باشد، تشخيص ديابت بارداري قطعي و اقدام لازم و پيگيري ضروري است.
نكات آزمايشگاهي آزمایش تحمل گلوكز خوراكي
- نمونه گيري بايد صبح هنگام و پس از حداقل 8 ساعت ناشتا بودن انجام شود
- رژيم غذايي بمدت 3 روز، آزاد و بدون محدوديت بوده (حداقل 150 گرم كربوهيدرات در روز) و فعاليت هاي بدني نيز بطور معمول صورت گيرد
- 75 گرم گلوكز در 300 ميلي ليتر آب حل شده و در مدت 5 دقيقه بايد نوشيده شود
- فرد در طول انجام آزمايش از سيگار كشيدن، فعاليت بدني، نوشيدن چاي يا قهوه و خوردن مواد غذايي خودداري نمايد. آزمايش به صورت سرپايي انجام مي گيرد و انجام آن در افراد بستري و بدون تحرك ممكن است منجر به اخذ نتايج نادرست گردد.
تاثیر دیابت بارداری بر مادر و جنین
بیشتر زنان مبتلا به دیابت بارداری، نوزادانی سالم به دنیا می آورند. با این حال، دیابت بارداری می تواند مشکلات زیر را ایجاد کند:
- نوزاد از حد معمول بزرگتر می شود - این امر ممکن است هنگام زایمان به مشکلاتی منجر شود و احتمال نیاز به دستکاری در روند زایمان یا سزارین را افزایش می دهد
- پلی هیدر آمنیوس، وضعیتی است که در آن مایع آمنیوتیک افزایش یافته و می تواند باعث زایمان زودرس یا مشکلات در هنگام زایمان شود.
- زایمان زودرس، زایمان قبل از هفته 37 بارداری
- پره اکلامپسی، شرایطی که باعث فشار خون بالا در دوران بارداری می شود و در صورت عدم درمان ممکن است منجر به عوارض شدیدی در بارداری شود
- نوزاد بعد از تولد قند خون پایین یا زردی پوست و چشم دارد که ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان داشته باشد.
- احتمال ابتلای نوزاد به سندروم دیسترس تنفسی
- مرده زایی
- ابتلا به دیابت حاملگی همچنین به معنای افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده است.
درمان
معمولا اگر درمان تغذيـه اي نتوانـد میزان گلوكز ناشتا را زير 105 يا میزان گلوكز دو ساعت پس از غذا را زير 140 نگاه دارد درمان با انـسولين توصـيه مي شود. انجمـن ديابـت آمريكـا درمان با انسولين را هنگامي توصيه مي كند كـه درمـان تغذيـه اي قادر به حفظ قند خون ناشتا در حد 105 ميلي گرم بر دسي ليتر يـا كمتر نباشد.
انسولين يك درمان دارویی است و وقتـي بـه رژيم درماني اضافه مي گردد بيشترين اثـر را در كـاهش مـرگ و مير جنين دارد.
داروهای خوراکی كـاهش دهنـده قند خون جهت درمان ديابت بارداري توصـيه نمـي شـود.
زمان و روش زايمان
به طور كلي خانم هـاي بـاردار ديـابتي اگـر داراي كنترل بیماری خوبي باشند، انجام زايمان ممكن است تا کامل شدن رشد جنين يـا زمـان شـروع خـود بـه خـودي زايمـان بـه تـأخير بیفتد. در مادرانی که بیماری آنها تحت کنترل نیست و احتمال افزایش فشار خون، ماكروزومي (بزرگی) جنين، اختلال رشد يا پلي هيدرآمنيوس وجود دارد پس از تایید بلـوغ ريـه هـا ي جنـين، و برای پیشگیری از زایمان سخت و خطر گیر کردن شانه جنین (دیستوشی شانه) بايــد زايمــان ســزارين انجام شود.
در صورت تمایل می توانید مقاله دیابت (قسمت اول) را اینجا بخوانید.