سرطان زمانی رخ می دهد که سلول های غیرطبیعی به سرعت تکثیر می شوند و به سایر بافت ها و اندام ها گسترش می یابند. سرطان یکی از علل اصلی مرگ و میر در جهان است.
در بدن یک فرد سالم، روزانه میلیون ها سلول شروع به رشد و تقسیم میکنند تا بدن قادر به انجام فعالیت های خود باشد. سلول های سالم چرخه زندگی، روش تکثیر و مرگ مخصوص به خود را دارند. سلول های جدید جایگزین سلول های قدیمی یا آسیب دیده می گیرند. در صورت بروز سرطان این روند مختل شده و منجر به رشد غیر طبیعی سلول ها می شود. این تغییرات با جهش در DNA ایجاد می شود.
DNA در ژنهای سلولی وجود دارد و به سلول ها دستور چگونگی عملرد و نحوه تقسیم شدن را می دهد. جهش در DNA اغلب رخ می دهد، اما معمولا سلول های طبیعی قادرند این اشتباهات را تصحیح کنند. هنگامی که سلولها نتوانند اشتباهات را تصحیح کنند، بدن مستعد بروز سرطان میشود.
هنگامی که جهش سلولی رخ می دهد، ممکن است سلولهای جدید به اشتباه جایگزین سلولهای دیگری شوند. این سلول های اضافی می توانند بی وقفه تقسیم شوند، و تومورها را تشکیل می دهند. تومورها بسته به محلی که در بدن رشد میکنند، می توانند مشکلات مختلفی را به وجود آورند. همه تومورها سرطانی نیستند. تومورهای خوش خیم سرطانی نیستند و به بافت های مجاور گسترش نمی یابند. گاهی تومورها می توانند بزرگ شوند و باعث ایجاد مشکلاتی در اعضای مجاور و بافت ها شوند. تومورهای بدخیم سرطانی هستند و می توانند به سایر قسمت های بدن حمله کنند. برخی از سلول های سرطانی همچنین می توانند از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به مناطق دیگر بدن منتقل شوند. این فرایند متاستاز نامیده میشود. سرطان هایی که دارای متاستاز هستند پیشرفته تر از سایر انواع هستند. سرطان های متاستاتیک تمایل به درمان بیشتر و مرگ و میر بیشتری دارند.
انواع سرطان:
سرطان ها با توجه به منطقه ای که شروع به شرد می کنند و نوع سلولی که از آنها ساخته می شوند، نام گذاری میشوند. به عنوان مثال، سرطان که در ریه ها شروع می شود و به کبد گسترش می یابد، هنوز سرطان ریه نامیده می شود.
کارسینوما سرطانی است که در پوست و یا بافت هایی از سایر ارگان ها بروز میکند.
سارکوم سرطان بافتهای پیوندی است مانند استخوانها، عضلات، غضروف و رگهای خونی.
لوسمی سرطان مغز استخوان است که در سلولهای خونی ایجاد می شود.
لنفوم و میلوما سرطانهای سیستم ایمنی هستند.
ریسک فاکتور های ابتلا به سرطان:
علت اصلی سرطان جهش در DNA سلول ها است. جهش های ژنتیکی می توانند ارثی باشند یا پس از تولد در نتیجه مشکلات زیست محیطی رخ دهند. برخی از عوامل خطر ابتلا به سرطان عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- قرار گرفتن در معرض اشعه ها
- قرار گرفتن در معرض آفتاب بدون محافظت
- ویروس های خاص مانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
- سیگار کشیدن
- نوع شیوه زندگی، مانند رژیم غذایی و میزان فعالیت بدنی
خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن افزایش می یابد. برخی از شرایط بهداشتی موجود که موجب التهاب می شوند نیز خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند. مانند بیماری کولیت اولسراتیو، که یک بیماری مزمن التهابی روده است.
درمان:
درمان سرطان بسته به نوع سرطان و چگونگي پيشرفت آن اهداف متفاوتي دارد،. این اهداف عبارتند از:
اتخاب روش درمان: این موضوع برای همه سرطان ها امکان پذیر نیست.
درمان اولیه: کشتن سلولهای سرطانی.
درمان حمایتی: کشتن سلول های سرطانی که پس از درمان اولیه باقی می مانند.
درمان تسکین دهنده: از بین بردن علائم مرتبط با سرطان، مانند مشکل تنفس و درد.
شایعترین روش های درمان عبارتند از:
- عمل جراحی: که ممکن است منجر به برداشتن تمام یا بخشی از بافتهای سرطانی شود.
- شیمی درمانی: استفاده از داروهایی برای از بین بردن سلول های سرطانی
- پرتو درمانی: با استفاده از این روش سلولهای سرطانی از بین برده میشوند
- پیوند سلول های بنیادی (مغز استخوان): در این روش مغز استخوان بیمار را با سلول های بنیادی سالم جایگزین می کنند. پیوند مغز استخوان به پزشکان اجازه میدهد تا از دوزهای بالاتر شیمی درمانی برای درمان سرطان استفاده کنند.
- ایمونوتراپی (درمان بیولوژیک): این روش با استفاده از آنتی بادی ها برای کمک به سیستم ایمنی، انجام میشود و به بدن کمک میکند تا بتواند با سلولهای سرطانی مبارزه کند.
- هورمون درمانی: تجویز هورمون های خاص برای جلوگیری از رشد سلول های سرطانی
- درمان دارویی و تجویز داروهایی جهت کاهش علائم مانند داروهای ضد تهوع
- سایر اقدامات کمک کننده در درمان سرطان از جمله: هیپنوتیزم، ماساژ، مشاوره های روان درمانی، یوگا، تکنیک های آرامش بخش و ...
منابع:
cancer.gov/about-cancer/treatment
mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/basics/definition/con-20032378