بیماری التهابی روده Inflammatory Bowel Disease (IBD) عمدتا با التهاب حاد و مزمن دستگاه گوارش شناخته میشود. دو بیماری التهابی روده عبارتند از: کولیت اولسراتیو و بیماری کرون. کولیت اولسراتیو با تغییرات التهابی که مخاط و زیر مخاط کولون را به صورت ممتد و یکنواخت درگیر میکند، شناخته میشود. تغییرات التهابی در این بیماری از رکتوم شروع شده و به سمت قسمتهای ابتدایی روده ادامه می یابد. بیماری کرون ممکن است هر قسمتی از دستگاه گوارش را درگیر کند. این درگیری معمولا به صورت غیر ممتد است و التهاب اغلب کل ضخامت جدار را در بر میگیرد.
علائم کولیت اولسراتیو:
- اسهال خونی
- درد شکم
- تب
- احساس فوریت در دفع
- دفع موکوس و خون
- دهیدراتاسیون (کم آبی)
علائم بیماری کرون:
- درد شکمی مخصوصا در ربع راست تحتانی
- تب
- کاهش وزن
- وجود توده التهابی قابل لمس
- وجود آبسه، فیستول یا زوائد پوستی در اطراف مقعد
IBD یک بیماری سیستمیک است به این معنی که می تواند تظاهرات خارج از دستگاه گوارش نیز ایجاد کند. شایعترین تظاهرات خارج از روده ای عبارتند از: زخم های آفتی مخاط دهان، آرتریت، عوارض پوستی با ضایعات قرمز و دردناک، سر درد و تاری دید، افزایش بدون علامت آنزیم های کبدی و کم خونی
تشخیص:
عموما بر پایه علائم، آزمایشات، اندوسکوپی و بافت شناسی صورت میگیرد. تست های آزمایشگاهی اغلب اختصاصی نیستند و معمولا التهاب یا کم خونی را نشان میدهند. تنها یافته اختصاصی، آنتی بادی سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل اطراف هسته ای (pANCA) است که در 70 درصد مبتلایان به کولیت اولسراتیو مثبت گزارش میشود.
کشت مدفوع از نظر تشخیص تخم ها و انگل ها مفید میباشد. زیرا برخی عفونتهای انگلی میتوانند علائم IBD را تقلید کنند. رادیو گرافی، آندوسکوپی، کولونوسکوپی و سی تی اسکن از سایر روشهای تشخیصی این بیماری ها به شمار میروند.
تشخیص افتراقی IBD شامل موارد زیر می باشد:
کولیت عفونی، آپاندیسیت، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، سرطان کولون و لنفوم.
درمان:
مهمترین بخش درمان این بیماری ها تعیین شدت و وسعت بیماری است. بیماری خفیف تا متوسط را میتوان به صورت سرپایی معالجه نمود ولی بیماری حاد نیاز به بستری در بیمارستان دارد.
حمایت تغذیه ای از بخشهای مهم درمان است. ویتامین ها و مواد معدنی از جمله ویتامین B12، کلسیم، ویتامین D، آهن و روی باید تجویز شوند. تجویز داروهای ضد اسهال در دوره های تشدید بیماری به کنترا اسهال کمک میکنند.
داروهای ضد التهاب در بیماری های خفیف تا متوسط در مهار التهاب موثر هستند. کورتیکواستروئید ها موثرترین داروهای ضد التهاب در بیماری فعال می باشند. مصرف آنتی بیوتیک ها در افراد مبتلا به کرون کمک کننده می باشند.
و در نهایت برای بیمارانی که به داروهای استروئیدی پاسخ نداده اند، تجویز داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی ممکن است در مهار علائم بیماری موثر باشند. هنگامی که بیماران با علائم حاد یا بیماری شدید و مقاوم به درمان مراجعه میکنند، بهتر است درمان به روش جراحی انجام گیرد. در موارد وجود توده یا سرطان نیز برداشتن تمام یا بخشی از کولون توصیه میشود.
منابع:
کتاب مبانی طب داخلی سسیل