انسفالیت التهاب مغز است. علل انسفالیت می تواند ویروسی، باکتریایی، قارچی، یا انگلی باشد. اما در حدود 70٪ موارد انسفالیت ویروسی هستند.
انسفالیت، یا التهاب بافت مغز، عارضه نادری است. اما هنگامی که بروز میکند، می‌تواند بسیار خطرناک شود و، بسته به محل بروز آن در مغز، باعث تغییرات شخصیتی، ضعف و سایر علائم شود. کودکان، سالخوردگان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در برابر این بیماری هستند. این بیماری معمولاً حاصل یکی از چند نوع عفونت ویروسی به خصوص است، که به همین علت گاهی اوقات به آن انسفالیت ویروسی گفته میشود. بسیاری از مبتلایان به انسفالیت، کاملاً بهبود می‌یابند. مناسب‌ترین درمان و شانس بیمار برای بهبودی به نوع ویروس و شدت التهاب بستگی دارد.
انسفالیت می تواند اولیه یا ثانویه باشد. انسفالیت اولیه هنگامی ایجاد می شود که ویروس یا عامل بیماری به طور مستقیم مغز را آلوده کند، انسفالیت ثانویه ناشی از پاسخ ایمنی بدن است که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلولهای سالم مغز حمله کند.
در انسفالیت حادیا اولیه، عفونت مستقیماً سلولهای مغز را درگیر میکند. در انسفالیت همراه عفونت یا ثانویه، ظرف یک تا دو هفته بعد از ایجاد عفونت ویروسی یا باکتریایی، مغز و نخاع ملتهب میشوند.
حدود 70٪ موارد انسفالیت توسط ویروسها بروز میکند. ویروس تبخال یا هرپس سیمپلکس (HSV) شایعترین علت انسفالیت ویروسی در جهان است.
علاوه بر HSV، چندین ویروس دیگر باعث انسفالیت در بزرگسالان دارای نقص سیستم ایمنی می شوند، از جمله این ویروس ها می توان به ویروس واریسلا زوستر، انترو ویروسها ، آدنو ویروسها و ویروس سرخک اشاره کرد.
انسفالیت عفونی می تواند به علت بیماریهای خود ایمنی ایجاد شود که باعث می شود پادتن ها علیه آنتی ژن های سلولهای عصبی تولید شوند. به عنوان مثال انسفالیت گیرنده ضد N-methyl D-aspartate (NMDAR) یکی از شایع ترین انسفالیتهای خود ایمنی است که باعث می شود زنان مبتلا به تراتومای تخمدان علائم روانی و عصبی را تجربه کنند.
برخی دیگر از دلایل اصلی انسفالیت عفونی شامل مننژیت باکتریایی، سل، سپسیس، توکسوپلاسما و سیتومگالوویروس است.
انسفالیت در بیماران مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک، بیماری بهجت، نوروسارکوئیدوز و واسکولیت نیز ممکن است ایجاد شود. تومورهای مغز، به ویژه گلیوما با درجه پایین و متاستازهای مغز نیز می توانند از علل نئوپلاستیک انسفالیت باشند.
افت قند خون، کمبود سدیم خون، بیماریهای کبدی، سکته مغزی و مصرف بیش از حد برخی داروها یا الکل نیز می تواند منجر به انسفالیت شود.
عواملی که می‌توانند احتمال ابتلا به انسفالیت را افزایش دهند عبارتند از:
- زندگی یا کار در مناطقی که در آن‌ها ویروس‌های قابل انتقال توسط پشه شایع هستند.
- واکسینه نشدن در برابر بیماری‌هایی مانند: سرخک، اوریون، آبله مرغان، بیماری فلج اطفال
- ابتلا به سرطان
- مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بعد از پیوند عضو
- ابتلا به ایدز
علائم انسفالیت:
- تب
- کسل بودن، خواب آلودگی و گاهی اوقات کما
- سردرد
- تغییرات شخصیتی، زودرنجی یا مشکلات روانی و عاطفی
- گیجی
- ضعف در یک یا چند ناحیه از بدن
- تشنج
- ایجاد برآمدگی‌های کوچک نرم در نوزادان
تشخیص:
MRI، نمونه برداری از مایع نخاعی یا نوار مغز از روشهای تشخیص انسفالیت به شمار میرود.
برخی آزمایش‌های خون، که برای بررسی حضور باکتری‌ها یا ویروسها و یا سلولهای ایمنی تولید شده در پاسخ به آن‌ها انجام میشوند، نیز می‌توانند مفید باشند. در بیمار مبتلا به انسفالیت افزایش گلبولهای سفید در CSF یا مایع مغزی نخاعی مشاهده میشود.
یافته های دیگر در بررسی CSF که می تواند به تشخیص انسفالیت کمک کند شامل وجود لنفوسیت ها و در میزان کمتری مونوسیت ها و نوتروفیل ها است.
علاوه بر تجزیه و تحلیل CSF، آزمایش (rRT-PCR) به عنوان تست تشخیصی و استاندارد برای انسفالیت مرتبط با عفونت در نظر گرفته می شود.
آزمایش سرولوژی برای حضور آنتی بادی های IgG و IgM نیز می تواند در تشخیص انسفالیت کمک کند.
همچنین، در موارد نادر، برای تأیید تشخیص بیمارانی که علائم آن‌ها بدتر شده و به درمان‌ها جواب نمی‌دهند، نمونه‌برداری از بافت مغز ضروری میشود. عموماً تشخیص نوع انسفالیت برای درمان مناسب بسیار ضروری است.
درمان:
داروهای ضد ویروسی می توانند به درمان انسفالیت ویروسی کمک کنند. با این حال، درمان اغلب بر تسکین علائم متمرکز است. روشهای درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استراحت
- تجویز مسکن
- داروهای کورتیکواستروئیدها (برای کاهش التهاب مغز)
- تهویه مکانیکی (برای کمک به تنفس)
- حمام ولرم
- داروهای ضد تشنج (برای جلوگیری یا متوقف شدن تشنج)
- آرام بخش (برای بی قراری ، پرخاشگری و تحریک پذیری)
- تجویز مایعات (گاهی اوقات از طریق ورید)
ممکن است بیماران با علائمی از قبیل تورم مغزی و تشنج نیاز به بستری داشته باشند.
عوارض انسفالیت:
عوارض ناشی از انسفالیت می تواند شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن حافظه
- تغییر رفتار / شخصیت
- صرع
- خستگی
- ضعف جسمی
- ناتوانی ذهنی
- عدم هماهنگی عضلات
- مشکلات بینایی
- مشکلات شنوایی
- مشکلاتی در صحبت کردن
- کما
- مشکل در تنفس
- مرگ
عوارض بیماری در گروههای زیر بیشتر است:
- سالمندان
- افرادی که علائم شبیه به اغما داشتند
- افرادی که بلافاصله معالجه نکردند
منابع:
https://www.news-medical.net/health/Diagnosis-and-Treatment-of-Encephalitis.aspx