سرطان پستان، شایعترین سرطان در زنان و اولین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان است. این بدخیمی، ٣٣ % سرطانهای خانمها را تشکیل داده و مسئول ١٩ %از مرگهای وابسته به سرطان میباشد. سرطان پستان شایعترین علت مرگ زنان در محدوده سنی 35 تا 55 سالگی را تشكیل میدهد.
خطر ابتلا به سرطان پستان در مردان نيز وجود دارد، اما ميزان شيوع و بروز بيماري به طور چشمگيري در زنان بيش از مردان است و متاسفانه روز به روز نيز در حال افزايش است.
پستانها از صفت ثانويه جنسي هستند و باروري بدون آنها نيز اتفاق ميافتد. بافت پستان متشكل از مجاري، لوبول ها و ساختارهاي اپيتليال است. استروماي پستان از بافت فيبروز و چربي ساخته شده است. ربع فوقاني پستان بيشتر غددي بوده و محل شايع بروز تومورها است. پستان داراي 15 تا 20 بخش است كه لوب ناميده مي شود و هر لوب به قسمتهای کوچکتری به نام لوبول تقسیم شده است. لوبها و لوبولهاي پستان توسط مجراري شیری با هم در ارتباط هستند.
سرطان سینه، رشد مهار نشدهی سلولهای غیر طبیعی است كه در نواحی مختلف سینه ایجاد میشود. این اتفاق ممكن است در بافتهای مختلف مانند مجاری كه شیر را انتقال میدهند، در بافت تولیدكننده شیر و در بافت غیر غددی رخ دهد. خطر ابتلا به سرطان سینه با افزایش سن بیشتر میشود.
سطح هورمون در هر زن به دلایل بسیاری در طول زندگی تغییر میکند و تغییرات هورمونی معمولا منجر به تغییراتی در پستان ها نیز میشود.
سرطان پستان به واسطه ترکیبی از عوامل هورمونی- ژنتیک- سبک زندگی و فاکتورهای محیطی ایجاد میشود. سرطان پستان یكی از مهمترین و شایعترین بیماریها در زنان است و دانستن اطلاعات اساسی در این زمینه برای هر زنی لازم است. قابل ذكر است كه بیشتر توده های پستان سرطانی نیستند و درمان سرطان پستان همیشه به برداشتن پستان منتهی نمیشود و در مراحل اولیه بیماری با درمانهای جدید شانس بهبودی وجود دارد.
برخی از عوامل خطر سرطان پستان در در زنان عبارتند از:
- افزایش سن
- نسبت خویشاوندي درجه یک با فرد مبتلا به سرطان پستان
- استعداد ژنتیکی: ژن BRCA1 یا ژن BRCA2
- شروع زودرس قاعدگی
- یائسگی دیررس
- نداشتن حاملگی
- اولین حاملگی بعد از سن 30 سالگی
- سابقه فردي سرطان پستان، تخمدان یا آندومتر
- چاقی
- تراکم بالاي بافت پستان
- هورمون درمانی در یائسگی با استروژن دوز بالا یا درمان طولانی مدت
- سابقه مواجهه با اشعه در ناحیه پستان مانند درمان بیماري هوچکین
- بی تحرکی
- مصرف الکل و سیگار
- بیماریهای خوش خیم پستان
- برخی ویروس ها
علائم و نشانه ها
در اغلب موارد اولين علامت سرطان سينه، وجود يك توده در سينه است اين توده غالبا در قسمت فوقاني و خارجي سينه مشاهده و لمس مي شود، معمولا بدون درد است و ممكن است رشد آهسته يا سريعي داشته باشد.
توده یا تومور پستان:
توده، شايع ترين علامت سرطان پستان مي باشد كه در اغلب موارد توسط خود بيمار به صورت اتفاقي كشف مي شود و در بقيه موارد توسط پزشك در معاينه باليني مشخص مي شود. اين توده ممكن است دردناک باشد ولي در اغلب موارد بدون درد است و از آنجا كه هم در بيماري هاي خوش خيم و هم در سرطان پستان مي تواند ديده شود، بهتر است در صورت لمس هر توده در پستان، جهت بررسي آن به پزشك مراجعه شود. در بعضي موارد سرطان پستان به صورت توده هاي متعدد بروز مي كند. توده هاي مشكوک به سرطان در لمس به صورت سفت يا سخت، گاه غيرمتحرک و با چسبندگي به اطراف لمس ميشوند. اغلب اين توده ها منفرد و بدون درد هستند. بايد توجه داشت كه قضاوت در مورد خوش خيم يا بدخيم بودن توده، به عهده پزشك معالج بوده و پس از بررسي هاي دقيق مقدور خواهد بود
ترشح از نوك پستان:
ترشح از نوک پستان معمولا به دنبال بيماري هاي خوش خيم پستان ايجاد ميشود. با اينكه ترشحات نوک پستان معمولا همراه با سرطان پستان نيستند، ولي به علت احتمال وجود سرطان در برخي از موارد، بررسي دقيق آنها ضروري است. وجود ترشح از هر دو پستان و از چند مجرا به طور معمول ناشي از يك اختلال هورموني است.
ترشح خوني يا آبكي كه خودبه خودي بوده و از يك پستان و از يك مجرا خارج شود، يا همراه با غدهاي در پستان باشد، شك به سرطان را افزايش مي دهد. ترشحاتي كه شك به وجود سرطان را بر مي انگيزند:
- ترشحات خوني يا آبكي
- ترشحاتي كه خودبه خودي و بدون فشار خارج مي شوند
- ترشحاتي كه از يك پستان و از يك مجراي نوک پستان خارج مي شوند
- ترشحاتي كه همراه با توموري در پستان باشند
تغییرات پوست پستان:
اين تغييرات به صورت فرورفتگي يا كشيدگي پوست پستان بروز مي كنند. فرورفتگي پوست پستان ممكن است به طور ثابت و مشخص وجود داشته باشد و در حالت خاصي از معاينه پستان ديده شود. كشيدگي پوست، اگر چه علامتي مهم است ولي يافته قطعي دال بر سرطان نيست و گاهي به دنبال بيماري هاي خوش خيم پستان نيز ديده مي شود. در بعضي موارد، چسبندگي تومور سرطاني به قسمت زير پوست، باعث تغيير شكل پستان مي شود. تغيير شكل هاله اطراف نوک پستان نيز مي تواند دليل بر وجود بافت سرطاني در زير آن قسمت باشد. تهاجم تومور سرطاني به پوست ممكن است باعث ايجاد زخم در پوست شود. ورم در پوست پستان و شبيه شدن آن به پوست پرتقال نشانه ي پيشرفت بيماري است.
تغییرات نوك پستان:
در بعضي افراد فرورفتگي نوک پستان ممكن است بعد از شيردهي يا پس از دوران بلوغ ايجاد شود كه معمولا به طور خود به خودي يا با دستكاري خود فرد به حالت اول برمي گردد. در حالي كه در سرطان، اين فرورفتگي حالت ثابت دارد و با معاينه دقيق پستان ممكن است وجود غده اي در زير نوک و هاله پستان مشخص شود. نوعي از سرطان پستان نيز به نام بيماري پاژه وجود دارد كه در آن تغييرات پوستي نوک پستان به صورت ضايعات اگزمايي ديده ميشود.
بزرگی غدد لنفاوی زیر بغل:
سلولهاي سرطاني توانايي پخش شدن از طريق خون و لنف و تهاجم به ساير نقاط بدن را دارند. شايع ترين محل تهاجم سرطان هاي پستان به غدد لنفاوي زيربغل مي باشد. گاهي بزرگي غدد لنفاوي، همراه با لمس غده اي واضح در پستان است ولي گاهي غده مشخصي لمس نمي شود. در اين موارد انجام ماموگرافي براي تشخيص سرطان پستان به عنوان منشاء بزرگي غدد لنفاوي زيربغلي، كمك كننده است. آنچه از اهميت ويژه اي برخوردار است اين موضوع است كه بزرگي غدد لنفاوي زيربغل مي تواند به دليل ضايعات خوش خيم و حتي التهاب ها و ضربه به ناحيه دست يا پستان باشد.
تغییراندازه پستان:
گاهي اوقات به علت بزرگي بيش از حد يك تومور يا التهاب قابل توجه دور تومورهاي كوچك تر، پستان در يك طرف، به طور واضحي بزرگ تر از طرف مقابل ميشود. البته اندازة دو پستان در افراد سالم نيز كاملا مشابه نيست ولي بزرگي يك پستان نسبت به طرف ديگر كه اخيراً ايجاد شده است، بايد مورد توجه قرار گيرد و با انجام معاينه از عدم وجود توده و سلامت پستان مطمئن شد. گاهي هم تومورهاي خوش خيم و نيز ضربه به پستان، التهاب ناشي از تجمع شير در پستان به ويژه در خانم هاي باردار و شيرده و كيستهاي بزرگ، باعث اين عدم تقارن ميشوند كه با معاينه و استفاده از روش هاي تشخيصي، مي توان نوع آنها را تعيين كرد.
متاستاز:
ندرتاً سرطان پستان بدون هيچ علامتي در خود پستان، علائمي در اعضاي ديگر نشان مي دهد كه ممكن است به صورت درد استخواني در يك محل خاص، تنگي نفس به دنبال درگيري ريه، زردي و ساير علائم ناشي از بزرگي كبد باشد. در اين موارد معاينه دقيق بيمار و بررسي هاي تشخيصي مي توانند وجود بيماري را در پستان مشخص كنند.
منابع:
https://www.breastcancer.org/symptoms
https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer.html