NT مخفف Nuchal Translucency به عنای فضای پشت گردن است.
سونوگرافی NT اغلب بخشی از آزمایشات معمول دوران بارداری در سه ماهه اول است و برای همه خانم های باردار توصیه می شود. روش انجام آن مثل سونوگرافی‌های معمولی است (از روی شکم). اما در این سونوگرافی، با روش خاصی، ضخامت پشت گردن جنین و وجود استخوان بینی در جنین بررسی میشود. این سونوگرافی باید توسط سونوگرافیست ماهر انجام شود. کوچکترین خطایی در اندازه گیری عدد NT، می‌تواند نتیجه‌ی غربالگری را تغییر دهد.
سونوگرافی NT، بین هفته های ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام می شود زیرا پیش از هفته 11 جنین بسیار کوچک است و پس از هفته 14 بارداری مایع اضافی توسط سیستم لنفاوی جنین جذب میشود. عدد NT (ضخامت پشت گردن جنین)، در جنین‌های مبتلا به سندرم داون، افزایش نشان می‌دهد. دیده شدن استخوان بینی، نشانه‌ی خوبی است. اما مشاهده نشدن آن، نیاز به پیگیری مجدد در هفته‌های آینده دارد.
سونوگرافی NT، یک غربالگری قبل از تولد است، به این معنی که نتایج نمی توانند به طور قطع بیان کنند که آیا نوزاد دارای اختلال کروموزومی است یا خیر. غالباً این سونوگرافی با آزمایش خون انجام می شود تا بینش بیشتری در مورد شانس نسبی نوزاد در ابتلا به اختلالات ژنتیکی داشته باشد.
معیار تعیین سن حاملگی در سونوگرافی NT و NB
در این سونوگرافی طول سری –دمی که اصطلاحا به آن CRL می گویند معیار تعیین سن جنین است که بایستی برای اندازه‌گیری NT در محدوده ۴۵ تا ۸۴ میلی‌متر باشد.
روش اندازه گیری NT
در ارزیابی ضخامت NT ضروری است دستگاه سونوگرافی از قدرت تفکیک بالایی برخوردار باشد تا پزشک بتواند با دقت یک دهم میلی‌متری NT را اندازه‌گیری کند.
در تصویری که NT اندازه‌گیری میشود، باید فقط سر و قسمت بالای قفسه سینه دیده شود. تصویر در حد امکان بزرگ شده و جنین در حالت خوابیده یا اصطلاحا ساژیتال قرار بگیرد. خم بودن سر جنین به جلو و عقب دقت این اندازه‌گیری را کاهش می‌دهد. اگر سر جنین بیش از حد رو به جلو خم شده باشد می‌تواند تا 0.44 میلی‌متر کاهش کاذب، و اگر بیش از حد به سمت عقب خم شده باشد تا 0.6 میلی‌متر افزایش کاذب در اندازه‌گیری NT ایجاد کند.
از آنجایی که در این سن حاملگی پوست جنین و پرده آمنیون غشاهای نازکی هستند پزشک باید کاملا مراقب باشد تا این دو را از هم تشخیص دهد. برای این منظور منتظر حرکات خودبخودی جنین می‌ماند یا ضربات آرام و سریع به شکم مادر وارد میکند. گاهی از مادر خواسته میشود سرفه کند.
با توجه به این شرایط جای تعجب نیست اگر این سونوگرافی طولانی شود و نیاز باشد مدت زمانی را صبر کنید تا جنین در موقعیت مناسب قرار بگیرد.
بیشترین ضخامت بین پوست و مهره‌های گردنی به عنوان NT چندین بار اندازه‌گیری شده و بیشترین اندازه از بهترین تصویر ثبت می‌گردد.
در ۵-۱۰ درصد موارد ممکن است بند ناف دور گردن جنین باشد و این باعث افزایش کاذب NT میشود. در این موارد NT بالا و پایین بند ناف اندازه‌گیری شده و نهایتا از میانگین آن استفاده میشود.
میزان نرمال NT در سونوگرافی
اندازه نرمال NT در جنین با توجه به سن حاملگی و CRL جنین سنجیده میشود. بدیهی است به اندازه‌ای می‌توان اعتماد کرد که تحت شرایط فوق به دست آمده باشد.
اگر نتایج غربالگری NT نشان می دهد که کودک ممکن است در معرض خطر ابتلا به ناهنجاری ژنتیکی قرار داشته باشد، پزشک احتمالاً یک آزمایش تشخیصی مانند نمونه گیری ار پرزهای جفتی (CVS) یا آمنیوسنتز را درخواست می دهد.
از آنجا که افزایش اندازه NT ممکن است با نقایص قلب جنین همراه باشد، پزشک در حدود 20 هفته بارداری اکوکاردیوگرام جنین را نیز پیشنهاد میکند تا نقایص قلب را بررسی کند.
بخاطر داشته باشید که NT یک بیماری خاص را تشخیص نمی دهند. نتایج NT فقط احتمال آماری از بروز مشکل به شما ارائه می دهند. نتیجه غیر طبیعی در NT ترکیبی قطعاً به معنای این نیست که کودک ناهنجاری کروموزومی داشته باشد، و فقط این مسئله را بیان میکند که بهتر است برای جنین بررسی دقیق تری انجام شود و انجام آزمایشات تشخیصی توصیه می شود.
ارزیابی NB در جنین:
NB مخفف کلمه nasal bone بوده و به استخوان بینی در جنین اشاره دارد.
دیدن استخوان بینی جنین یکی از موارد ضروری در سونوگرافی NT است که بهتر است در تصویری که برای اندازه گیری NT گرفته شده، دیده شود.
در تصویر بینی، باید سه خط مشخص دیده شود. خط بالایی نشانه پوست است. خط پایین که ضخیم‌تر و اکوِژن‌تر از پوست است، استخوان بینی و خط سوم که تقریبا در ادامه پوست و کمی بالاتر قرار دارد نشانه نوک بینی است.
تقریبا در ۶۰-۷۰ درصد موارد تریزومی۲۱، ۵۰ درصد تریزومی ۱۸ و۳۰ درصد تریزومی ۱۳، استخوان بینی وجود ندارد. بنابراین ندیدن استخوان بینی در سونوگرافی NT نشانه مهمی تلقی میشود و نیاز به بررسی کروموزومی جنین وجود دارد.
همزمان با بررسی NT و NB، به کمک سونوگرافی داپلر موارد زیر نیز ارزیابی می‌شوند:
نارسایی دریچه تریکوسپید:
تریکوسپید یا دریچه سه لتی یکی از دریچه‌های قلبی است که بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد. شیوع نارسایی دریچه تریکوسپید در جنین‌های مبتلا به سندروم داون در سه ماهه اول بارداری بیش از جنین های نرمال است.
جریان غیر طبیعی داکتوس ونوسوس:
مجرای وریدی یا داکتوس ونوسوس مسیری است که خون اکسیژن دار را از ورید نافی دریافت و منتقل میکند. جریان غیر طبیعی داکتوس ونوسوس می‌تواند با نقایص کروموزومی و ناهنجاری‌های قلبی همراه باشد.
اگر آزمایشات هیچ مشکلی نداشته باشد، اما عدد NT بالاتر از حد مشخص است، فقط در موارد زیر آزمایشات دقیق‌تر مثل آمنیوسنتز نیاز است :
- عدد NT بالای ۳ باشد و مادر بالای ۳۵ سال سن داشته باشد.
- عدد NT بالای ۴ باشد و مادر زیر ۳۵ سال سن داشته باشد .
تمام زنان (در هر سنی) اگر عدد NT بالاتر از ۳ و نیم داشته باشند ، باید در ۱۸ تا ۲۰ هفتگی اکوی قلب جنین انجام دهند .
اگر نتایج NT با آزمایش کوآد مارکر یا آزمایش NIPT ترکیب شود ارزیابی دقیق تری از خطر ارائه میشود.
منابع:
https://fetalmedicine.org/fmf-certification/certificates-of-competence/nuchal-translucency-scan
https://www.webmd.com/baby/first-trimester-screening-nuchal-translucency-blood-test