دیابت بیماری افزایش قند یا گلوکز خون است. گلوکز از طریق غذاها وارد بدن می شود. انسولین هورمونی است که به گلوکز کمک می کند تا وارد سلولهای بدن شود و به آنها انرژی بدهد. در دیابت نوع 1، بدن انسولین تولید نمی کند. در دیابت نوع 2، که نوع شایع تر دیابت است، بدن انسولین را به خوبی نمی سازد یا از آن به درستی استفاده نمی کند. بدون انسولین کافی، گلوکز در خون باقی می ماند.
پیش دیابت بدان معنی است که قند خون بالاتر از حد طبیعی است اما به اندازه کافی زیاد نیست که بتوان آن را دیابت نامید. ابتلا به پیش دیابت، فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 قرار می دهد.
با گذشت زمان، افزایش گلوکز در خون می تواند مشکلات جدی ایجاد کند و منجر به آسیب چشم، کلیه و اعصاب شود. دیابت همچنین می تواند باعث بیماری قلبی، سکته مغزی و حتی نیاز به قطع عضو شود. زنان باردار نیز می توانند به دیابت مبتلا شوند، که به آن دیابت بارداری گفته می شود.
علائم دیابت
- تکرر ادرار
- تشنگی زیاد و پرنوشی
- گرسنگی زیاد
- خستگی
- تاری دید
- بی حسی یا احساس سوزن شدن در پا یا دست ها
- زخمهایی که بهبود نمی یابند
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
علائم دیابت نوع 1 می تواند به سرعت در عرض چند هفته شروع شود. علائم دیابت نوع 2 غالباً در طی چند سال و به آرامی بروز می کند.
چه عواملی باعث دیابت نوع یک می شود؟
دیابت نوع 1 زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن، سلولهای بتای پانکراس را که وظیفه تولید انسولین را به عهده دارند، از بین می برد. برخی مطالعات نشان داده اند که ممکن است دیابت نوع 1 توسط ژن ها و عوامل محیطی مانند ویروس ها ایجاد شود.
چه عواملی باعث دیابت نوع 2 می شود؟
دیابت نوع 2 که شایعترین نوع دیابت است توسط عوامل مختلفی از جمله سبک زندگی و ژنها ایجاد می شود.
اضافه وزن ، چاقی و عدم تحرک جسمی
اضافه وزن گاهی باعث مقاومت به انسولین می شود و در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 شایع است. چربی اضافی شکم با مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2 و بیماری قلبی و عروقی مرتبط است.
مقاومت به انسولین
دیابت نوع 2 معمولاً با مقاومت به انسولین شروع می شود، شرایطی که در آن سلول های ماهیچه ای، کبدی و چربی از انسولین به خوبی استفاده نمی کنند. در نتیجه، بدن به انسولین بیشتری احتیاج دارد تا گلوکز به سلولها وارد شود. در ابتدا، لوزالمعده انسولین بیشتری تولید می کند. اما با گذشت زمان، لوزالمعده نمی تواند انسولین کافی ایجاد کند و سطح قند خون افزایش یابد.
سابقه خانوادگی
همانند دیابت نوع 1، برخی ژنها ممکن است شما را به دیابت نوع 2 مبتلا کنند. سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نیز موجب افزایش ریسک ابتلا به این بیماری میشود.
چه عوامل دیگری می تواند باعث دیابت شود؟
جهش های ژنتیکی، برخی بیماری ها، آسیب به لوزالمعده و برخی داروها ممکن است باعث دیابت شوند.
جهش ژنتیکی و برخی بیماری ها
دیابت مونوژنیک در اثر جهش یا تغییر در یک ژن ایجاد می شود. این تغییرات معمولاً در خانواده ها منتقل می شوند، اما بعضی اوقات جهش ژن به تنهایی اتفاق می افتد. بیشتر جهش های ژنی که به دیابت منجر میشوند توانایی پانکراس را برای تولید انسولین کاهش میدهند. شایع ترین انواع دیابت مونوژنیک، دیابت نوزادی و دیابت جوانی (MODY) است. دیابت نوزادی در 6 ماه اول زندگی رخ می دهد. پزشکان معمولاً دیابت جوانی را در اوایل دوره بلوغ تشخیص می دهند، اما گاهی این بیماری دیرتر تشخیص داده می شود.
بیماری فیبروز کیستیک مخاط غلیظی ایجاد می کند که باعث ایجاد زخم در لوزالمعده (پانکراس) می شود. این زخم می تواند مانع از تولید انسولین در لوزالمعده شود.
بیماری هموکروماتوز باعث می شود بدن آهن زیادی را ذخیره کند. اگر این بیماری درمان نشود، آهن اضافی می تواند به لوزالمعده و سایر ارگان ها آسیب برساند.
برخی از بیماریهای هورمونی باعث می شود بدن بیش از حد از هورمون های خاصی را تولید کند، که گاهی اوقات باعث مقاومت به انسولین و دیابت می شود. برخی از این بیماریهای هورمونی عبارتند از:
سندرم کوشینگ وقتی رخ می دهد که بدن مقدار زیادی کورتیزول تولید کند – کورتیزول هورمونی است که اغلب آن را "هورمون استرس" می نامند.
آکرومگالی هنگامی اتفاق می افتد که بدن هورمون رشد زیادی ایجاد کند.
پرکاری تیروئید هنگامی رخ می دهد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند.
آسیب یا از بین رفتن پانکراس
پانکراتیت، سرطان پانکراس و تروما همگی می توانند به سلولهای بتا آسیب رسانده و موجب کاهش توانایی آنها برای تولید انسولین شده و در نتیجه دیابت ایجاد میشود. اگر پانکراس آسیب دیده برداشته شود، دیابت به دلیل از بین رفتن سلولهای بتا ایجاد می شود.
داروها
گاهی برخی از داروهای خاص می توانند به سلولهای بتا آسیب رسانده و یا تولید انسولین را مختل كنند. این داروها عبارتند از:
- نیاسین، نوعی ویتامین B3
- داروهای مدر (ادرار آور )
- داروهای ضد تشنج
- داروهای روانپزشکی
- داروهایی برای درمان ویروس نقص ایمنی بدن (HIV) تجویز میشوند.
- گلوکوکورتیکوئیدها - داروهای مورد استفاده در درمان بیماریهای التهابی مانند روماتیسم، آسم، لوپوس و کولیت اولسراتیو.
- داروهایی که برای جلوگیری از رد پیوند عضو تجویز میشوند
- استاتین ها، دارویی برای کاهش سطح کلسترول و تری گلیسرید هستند، می توانند احتمال ابتلا به دیابت را کمی افزایش دهند. با این حال، استاتین ها در محافظت از بیماری های قلبی و سکته کمک می کند.
منابع:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/323627.php
https://www.medicinenet.com/diabetes_mellitus/article.htm
https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/symptoms-causes
https://medlineplus.gov/diabetes.html
کتاب دیابت به زبان ساده