کبد بزرگترین عضو بدن است. که در هضم مواد غذایی، ذخیره انرژی و حذف سموم نقش دارد. بیماریهای کبدی انواع مختلفی دارند:
- بیماری های ویروسی: مانند هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C
- بیماری های ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر، سموم یا الکل: از جمله بیماری کبد چرب و سیروز.
- سرطان کبد
- بیماری های ارثی مانند hemochromatosis و بیماری ویلسون
علائم بیماری کبد می تواند متفاوت باشد، اما اغلب علائم شامل تورم شکم و پاها، کبودی راحت، تغییر رنگ مدفوع و ادرار و زرد شدن پوست و چشم ها است. گاهی اوقات علائم وجود ندارد. تکنیک های تصویربرداری و آزمایش های عملکرد کبدی می توانند آسیب کبدی را شناسایی کنند.
نارسایی کبد می تواند حاد یا مزمن باشد.
نارسایی حاد کبد
نارسایی حاد کبد سریع بروز می کند. از دست دادن عملکرد کبد در عرض چند هفته یا حتی چند روز رخ می دهد. گاهی ممکن است بدون علائم بالینی باشد.
علل شایع نارسایی حاد کبدی عبارتند از مسمومیت ناشی از قارچ ها و یا مصرف بیش از حد مواد مخدر، حتی ممکن است مصرف بیش از اندازه استامینوفن (تایلنول) منجر به نارسایی حاد کبد شود.
نارسایی مزمن کبد
نارسایی مزمن کبد اغلب به آرامی شروع می شود. نارسایی مزمن کبدی اغلب نتیجه سیروز است که معمولا به علت مصرف طولانی مدت الکل رخ می دهد. در سیروز کبد بافت کبدی سالم با بافت اسکار جایگزین می شود.
در طول نارسایی مزمن کبدی، کبد ملتهب می شود. این التهاب باعث ایجاد بافت اسکار در طول زمان می شود و این امر نارسایی کبد را در پی دارد.
نارسایی های کبد مرتبط با مصرف الکل:
بیماری کبد چرب الکلی: بیماری کبد چرب الکلی، نتیجه ذخیره سلول های چربی در کبد است. این بیماری در افراد چاقی که الکل نیز مصرف میکنند شایع تر است.
هپاتیت الکلی: این بیماری با سلول های چربی در کبد، التهاب و زخم کبد تظاهر می یابد.
سیروز الکلی: این بیماری نیز یکی از پیامدهای مصرف درازمدت الکل است و اغلب با سایر مشکلات کبدی ناشی از الکل همراه می‌باشد.
هپاتیت ها:
هپاتیت A: هپاتیت A یکی از بیماریهای متقل شونده از راه جنسی و یک بیماری واگیردار و حاد کبدی است که بر خلاف هپاتیت B و C مزمن نیست. هپاتیت A ویروسی است که عفونت آن می تواند خفیف باشد و چند هفته تا چند ماه طول بکشد. افراد مبتلا به هپاتیت A معمولا بدون درمان، کنترل میشود و افراد مبتلا نیاز به استراحت و مصرف مایعات مناسب دارند. علائم هپاتیت A شامل تب، خستگی، بی اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم، ادرار تیره،اسهال، درد مفاصل و زردی (زرد شدن پوست یا چشم ها) هستند.
هپاتیت B: هپاتیت B بیماری کبدی است که می تواند از یک بیماری خفیف تا یک بیماری جدی و مادام العمر گسترده باشد. ویروس هپاتیت B باعث التهاب کبد می شود که ممکن است به سرطان کبد، نارسایی کبدی و حتی مرگ منجر شود. هپاتیت B از بیماریهای منتقل شونده از راه جنسی محسوب میشود. هپاتیت B به دو نوع حاد و مزمن تقسیم میشود. علائم هپاتیت B شامل تب، خستگی، از دست دادن اشتها، تهوع یا استفراغ، درد شکمی، ادرار تیره، درد مفاصل، زردی، نقص عملکرد کبد می باشد.
هپاتیت C: موجب بروز هپاتیت مزمن میشود. این ویروس گاهی هیچ علائمی در فرد ایجاد نمی کند. هپاتیت C از طریق تماس با مایعات آلوده‌ی بدن افراد منتقل میشود. هپاتیت C مزمن می‌تواند موجب بروز سیروز و سرطان کبد شود.
هپاتیت D: ناشی از ویروسی است که برای زنده ماندن به عفونت هم‌زمان هپاتیت B نیاز دارد. هپاتیت D از طریق تماس با مایعات آلوده‌ی بدن افراد منتقل میشود.
هپاتیت E: نوعی عفونت ویروسی است که عمدتا از طریق خوردن یا نوشیدن غذا و آبی که با مدفوع فرد آلوده در تماس بوده، منتقل میشود.
هپاتیت اتوایمیون: یک بیماری مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به کبد حمله می کند و موجب التهاب و آسیب کبدی می شود. هپاتیت اتوایمیون بدون درمان، ممکن است وخیم تر شود و منجر به عوارضی مانند سیروز شود. علائم رایج هپاتیت اتوایمیون شامل خستگی، درد مفاصل، حالت تهوع، اشتهای کم، درد در اطراف کبد و زردی است.
سایر بیماری های کبد:
هموكروماتوز: شايعترين نوع بيماري ناشی از وجود مقادیر بالای آهن در بدن است. آهن بخشی از هموگلوبین است که اکسیژن را از ریه ها به تمام بافت های بدن انتقال می دهد. با این حال، آهن زیاد در بدن می تواند به اندام هایی مانند کبد، قلب و پانکراس، غدد درون ریز؛ و مفاصل آسیب برساند. درد مفاصل، خستگی یا احساس خستگی، کاهش وزن غیر قابل توضیح، رنگ پوست برنز یا خاکستری، درد شکم و از دست دادن میل جنسی از علائم هموکروماتوز محسوب میشوند.
بیماری ویلسون: این بیماری بر سوحت و ساز مس اثر می گذارد و در دراز مدت به سیروز و نارسایی کبدی منجر میشود.
سرطان کبد: شامل سرطان اولیه و ثانویه کبد است. سرطان اولیه به مواردی گفته میشود که سلولهای سرطانی در کبد شکل گرفته اند و سرطان ثانویه به مواردی اطلاق میشود که ناشی از متاستاز سرطان های دیگر است.
تشخیص بیماری های کبد:
آزمایشات عمومی جهت بررسی سلامت کبد عبارتند از:
- (AST(SGOT
- (ALT(SGPT
- ALP
- γGT
- PT/ PTT
آزمایش های لازم برای تشخیص هپاتیت ها:
- HBs Ag
- HBe Ag
- HCV Ab
آزمایش های لازم برای تشخیص بیماری اتوایمیون کبد:
- (Anti-liver/kidney Microsomal Antibody (anti-LKM
- (Anti Mitochondrial Antibody Test (AMA
- (Anti-smooth muscle antibody (ASMA
- (Anti-nuclear Antibodies (ANA
آزمایش لازم جهت تشخیص سرطان کبد:
- Alpha-fetoprotein blood (AFP) test
آزمایش های دیگر تشخیص بیماری های کبد:
- Serum Transferrin
- Serum ferritin
- serum Cupper
- urine Cupper
- serum Ceruloplasmin