آنفلوانزا (آنفولانزا) یک بیماری تنفسی ویروسی رایج است که باعث بیماری خفیف تا شدید می شود و گاهی اوقات کشنده است. آزمایش آنفلونزا وجود ویروس را در نمونه ای از ترشحات تنفسی تشخیص می دهد.
آنفلوانزا فصلی است و معمولاً از اواخر پاییز شروع می شود و در اوایل بهار از بین می رود. طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) ، آنفلوانزا هر فصل میلیون ها آمریکایی را تحت تأثیر قرار می دهد.
دو نوع ویروس آنفلوانزا، A و B ، باعث همه گیری سالانه آنفلوانزا می شوند. نوع C می تواند باعث بیماری خفیف تنفسی شود و تصور نمی شود که باعث همه گیری شود. انواع مختلفی از ویروس های آنفلوانزای A وجود دارد و نام آنها بر اساس اجزای آنتی ژنیک ویروس، هماگلوتینین (H) و نورآمینیداز (N) برگرفته شده است. شایع ترین ویروس های آنفلوانزای A که در حال حاضر انسان را آلوده می کند، زیرگروه های H1N1 و H3N2 هستند.
پزشکان به طور معمول آنفلوانزا را بدون انجام آزمایش تشخیصی، درمان می کنند. اما، آزمایش آنفلونزا می تواند به رد سایر بیماری ها مانند کرونا ویروس کمک کند و احتمال استفاده از آنتی بیوتیک های غیر ضروری را در افراد کاهش می دهد.
برای تعیین اینکه آیا به آنفلوانزا مبتلا هستید یا خیر، به خصوص اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید یا در معرض خطرات جدی آنفلوانزا قرار دارید، انجام آزمایش آنفلونزا توصیه میشود. در فصل شیوع آنفولانزا پزشک برای تشخیص آنفلونزای نوع A یا B و یا رد کردن علل دیگری مانند کرونا ویروس، طی 3 تا 4 روز پس از شروع علائم و نشانه ها، مانند تب، سردرد، دردهای عضلانی، گلو درد، ضعف، خستگی، سرفه، گلو درد، گرفتگی بینی و آبریزش بینی آزمایش تشخیص آنفلونزا را درخواست می دهد.
نوع نمونه مورد نیاز برای آزمایش آنفلوانزا:
برای آزمایش آنفلوانزا نیز مانند آزمایش کرونا، یک نمونه از نازوفارنکس یا ترشحات بینی روی سواب لازم است.
چگونگی جمع آوری نمونه برای انجام آزمایش آنفلوانزا:
تکنیک جمع آوری نمونه در آزمایش آنفلوانزا بسیار مهم است. بهترین نوع نمونه معمولاً آسپیراسیون بینی است، اما ممکن است از سواب نازوفارنکس یا ترشحات بینی نیز استفاده شود. در برخی شرایط، ممکن است از سواب گلو نیز استفاده شود، اما این نوع نمونه حاوی ویروس کمتری نسبت به ترشحات بینی و حلق است و بنابراین ممکن است برای استفاده در آزمایش سریع (Rapid) مناسب نباشد.
برای تهیه نمونه، فرد جمع کننده نمونه با استفاده از یک سرنگ مقدار کمی سرم نمکی استریل را به داخل بینی می ریزد، سپس مکشی آرام را برای جمع آوری مایع حاصل (نمک و مخاط) انجام می دهد. برای حفظ ارگانیسم های موجود در نمونه، نمونه را در یک ظرف مخصوص که به آن VTM می گویند، به آزمایشگاه تحویل میدهند.
برای گرفتن نمونه با سواب نازوفارنکس، سر به عقب نگه داشته می شود، سپس یک سواب داکرون به آرامی در یکی از سوراخ های بینی قرار می گیرد تا زمانی که مقاومت حاصل شود (حدود 2.5 تا 5 سانتی متر) سپس چندین بار چرخانده شده و نمونه گیری انجام میشود. این کار ممکن است کمی حس غلغلک ایجاد کند و باعث ریزش اشک از چشم شود.
این کار برای انجام آزمایش حلقی کرونا (آزمایش کرونا) در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک رصد نیز به همین روش انجام می پذیرد.
انواع آزمایش آنفلونزا:
- آزمایش سریع (Rapid) آنفلونزا: این آزمایش در مدت زمان 20 دقیقه انجام شود و اگر نمونه به آزمایشگاه ارسال شود، نتایج در همان روز در دسترس خواهد بود. صحت آزمایشات سریع در توانایی تشخیص آنفلوانزا متفاوت است. برخی از انواع فقط می توانند آنفلوانزای A را تشخیص دهند. برخی دیگر می توانند نوع A و B را تشخیص دهند اما بین این دو تمایز قائل نمی شوند. برخی دیگر می توانند آنفلوانزای A و B را تشخیص دهند و تمایز دهند. برخی از آنها قادر به تمایز بین سویه های آنفلوانزای A مانند H1N1 هستند.
- آزمایش سریع تشخیص آنتی ژن: این آزمایشات آنتی ژن های ویروسی را در ترشحات بینی تشخیص می دهد. ایراد اصلی آزمایش سریع آنتی ژن آنفلونزا میزان بالای نتایج منفی کاذب است. آزمایشات سریع آنتی ژن به طور کلی 50-70٪ موارد آنفلوانزا را تشخیص می دهد. در صورت نیاز به تأیید، آزمایش منفی ممکن است با کشت ویروسی یا آزمایش مولکولی حساس تر پیگیری شود.
- آزمایش واکنش زنجیره ای پلیمراز رونویسی معکوس (RT-PCR): این آزمایش ها مواد ژنتیکی ویروسی (RNA) را در نمونه های تنفسی تشخیص می دهد. آنها به طور کلی حساس تر و اختصاصی تر نسبت به آزمایش های سریع تشخیص آنتی ژن هستند. آنها می توانند در صورت وجود ویروس با دقت بیشتری آن را تشخیص دهند و در صورت عدم وجود آن را رد می کنند. این روش 66٪ تا 100٪ موارد آنفلوانزا را شناسایی می کنند. برخی از انواع آزمایشات مولکولی که در آزمایشگاه ها انجام می شود به طور همزمان وجود ویروس های تنفسی متعدد مانند ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) و رینو ویروس را شناسایی می کنند.
- کشت ویروسی: در این آزمایش، ویروس در واقع رشد کرده و در آزمایشگاه نوع آنفلوانزای A یا B و سویه ویروس یا ویروسهای تنفسی دیگری شناخته می شوند. انجام کشتهای ویروسی هزینه بر و دشوارتر است و ارائه نتیجه حداکثر 3 تا 10 روز به طول می انجامد، که این امر باعث می شود که آنها برای تشخیص ویروس آنفولانزا یا عدم ابتلای فرد و همچنین تصمیم گیری در مورد درمان کمتر مفید باشند.
برای کمک به رد سایر انواع عفونتها با علائم مشابه و یا مشخص نبودن علت عفونت، ممکن است از آزمایشات دیگر همراه با آزمایش آنفلوانزا استفاده شود. این آزمایش ها عبارتند از:
- آزمایش کرونا: با توجه به شیوع کرونا ویروس در جهان و هم زمانی آن با فصل شیوع آنفلونزا، این آزمایش برای تشخیص قطعی ویروس کرونا به روش RT-PCR انجام میشود. نحوه نمونه گیری آن به کمک سواب حلق و بینی (نازوفارنکس) صورت میگیرد و در آزمایشگاه های دارای مجوز از وزارت بهداشت قابل انجام است. تست حلقی کرونا در آزمایشگاه رصد، به عنوان آزمایشگاه منتخب وزارت بهداشت، انجام میپذیرد.
- آزمایش RSV: برای تشخیص ویروس سنسیشیال تنفسی، این ویروس اغلب کودکان خردسال و سالخوردگان را آلوده می کند.
- تست استرپ: برای بررسی استرپتوکوک گروه A و باکتری هایی که باعث گلودرد می شوند، کاربرد دارد.
آزمایش مثبت آنفلونزا به این معنی است که فرد به احتمال زیاد به آنفلوانزای A یا B مبتلا هستند و برای به حداقل رساندن علائم ممکن است درمان با داروی ضد ویروس توصیه شود.
آزمایش آنفلونزای منفی ممکن است به این معنی باشد که فرد به ویروس دیگری به غیر از آنفلوانزا (مانند کرونا ویروس و بیماری کووید19) مبتلا شده است، این آزمایش قادر به تشخیص سویه آنفلوانزا نیست که ممکن است به دلیل ضعف در جمع آوری نمونه باشد یا به دلیل اینکه چندین روز از ابتلای فرد به آنفلوآنزا گذشته است و ویروس کمتری در بدن وجود دارد، باشد.
منابع: