سرطان پروستات یکی از شایع ترین سرطان ها در مردان است که معمولا به آرامی پیشروی میکند، بنابراین غربالگری این سرطان و انجام آزمایش های دوره ای در تشخیص و درمان به موقع این بیماری موثر است.
سرطان پروستات بر غده پروستات تأثیر می گذارد، پروستات غده ای است که در تولید مایع منی تولید و کنترل ادرار در مردان نقش دارد. غده پروستات در زیر مثانه و در مقابل راست روده قرار دارد.
علائم و نشانه های سرطان پروستات:
- تکرر ادرار به خصوص شب ها
- مشکل در شروع دفع ادرار یا نگه داشتن ادرار
- جریان ضعیف ادرار
- درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
- مشکل در داشتن نعوظ
- کاهش میزان مایع منی
- انزال زودرس
- خون در ادرار یا مایع منی
- فشار یا درد در رکتوم
- درد یا سفتی در پشت، کمر، لگن یا ران
ریسک فاکتورهای ابتلا به سرطان پروستات:
سن: این بیماری در سنین کمتر از 40 سال نادر است و شانس ابتلا در افراد بالای 50 سال افزایش می یابد.
نژاد: در مردان آفریقایی- امریکایی این بیماری شیوع بیشتری دارد.
سابقه خانوادگی: شانس ابتلای افرادی که پدر یا برادر میتلا به سرطان پروستات دارند دو برابر بیشتر از سایرین است.
تغییرات ژنی: به نظر می رسد تغییرات در ژن ها باعث ایجاد خطر ابتلا به سرطان پروستات می شوند. مثلا: جهش در ژن BRCA2 خطر ابتلا به سرطان پروستات را در برخی از مردان افزایش دهد.
رژیم غذایی پر چرب و مصرف زیاد گوشت قرمز، چاقی، استعمال دخانیات، قرار گیری در معرض مواد شیمیایی، ابتلا به بیماریهای منتقل شونده از راه جنسی و التهاب طولانی مدت پروستات از دیگر ریسک فاکتورهای ابتلا به این بیماری هستند.
بیماریهای پروستات:
بزرگی خوش خیم پروستات:
با افزایش سن، غده پروستات شروع به بزرگ شدن می کند که به آن هیپر پلازی خوش خیم پروستات می گویند.
سرطان بدخیم پروستات:
دو نوع سرطان بدخیم پروستات وجود دارد: سرطان بدخیم نوع اول که در آزمایش PSA بسیار بالا می باشد و سرطان بیشتر غده پروستات را گرفتار کرده و سلول ها بسیار بدخیم هستند ولی هنوز سرطان محدود به پروستات است و از پروستات خارج نشده و با درمان جراحی یا رادیوتراپی درمان میشود.
نوع دوم سرطان زمانی است که سرطان پیشرفته بوده و از غده پروستات خارج و غدد لنفاوی، کبد، ریه و استخوان ها را گرفتار می کند.
مراحل بیماری:
مرحله بندی به اندازه و گستردگی تومور و مقیاس متاستاز بستگی دارد. در مرحله 0، تومور از غده پروستات خارج نشده و عمیقا به آن نفوذ نکرده است. در مرحله 4، سرطان به ارگانهای دور مانند کبد، ریه و استخوانها منتقل شده است.
تشخیص:
سرطان پروستات اغلب قبل از شروع علائم، با انجام آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون و همینطور معاینه انگشتی رکتال (DRE) قابل تشخیص است.
به طور کلی برای تشخیص قطعی این بیماری به اقدامات زیر نیاز است:
معاینه فیزیکی: اگر پزشک به سرطان پروستات مشکوک باشد ممکن است از بیمار سوالاتی در مورد هر گونه مشکلات ادراری یا جنسی، طول مدت وجود مشکل، همچنین درباره عوامل خطر احتمالی، از جمله سابقه خانوادگی بپرسد.
معاینه انگشتی رکتوم (DRE) در تشخیص بیماری بسیار کمک کننده است.
آزمایش PSA
آزمایش آنتی ژن مخصوص پروستات (PSA) برای غربالگری سرطان پروستات در مردان استفاده می شود.
در اکثر مردان سالم سطح PSA کمتر از 4 نانوگرم در هر میلی لیتر است. با بروز سرطان پروستات، سطح PSA معمولا بالاتر از 4 می شود.
در مردان مبتلا به سرطان پروستات، آزمایش PSA همراه سایر اقدامات پراکلینیک مانند CT اسکن یا اسکن استخوان، سونوگرافی و بیوپسی مورد استفاده قرار می گیرد.
تست PSA برای تعیین مرحله سرطان و امکان متاستاز و درگیری سایر اعضای بدن نیز کاربرد دارد. اگر سطح PSA بسیار بالا باشد، سرطان به احتمال زیاد به فراتر از پروستات گسترش یافته است. این امر ممکن است گزینه های درمان را تحت تاثیر قرار دهد، در صورت درگیری گره های لنفاوی و استخوانها جراحی و پرتودرمانی احتمالا مفید خواهند بود.
آزمایش PSA بخش مهمی از نظارت بر سرطان پروستات در طول و بعد از درمان است.
سونوگرافی Trans rectal
برای انجام این سونوگرافی، پروب سونوگرافی در رکتوم قرار داده می شود.
سونوگرافی اغلب در مردانی که دارای سطح PSA بالایی هستند یا نتیجه معاینه انگشتی آنها غیر طبیعی است، همچنین برای هدایت سوزن به ناحیه درست در پروستات طی بیوپسی مورد استفاده قرار می گیرد.
بیوپسی پروستات
بیوپسی روشی است که در آن نمونه ای کوچک از پروستات برداشته می شوند و سپس تحت بررسی میکروسکوپی قرار می گیرد. بیوپسی اصلی ترین روش تشخیص سرطان پروستات است که معمولا توسط متخصص اورولوژی انجام می شود.
روشهای تصویر برداری مانند سی تی اسکن، MRI، رادیوگرافی و سونوگرافی جهت بررسی سایر اندامها و احتمال متاستاز یا گسترش سرطان استفاده میشوند.
درمان:
روش های درمانی سرطان پروستات به عوامل مختلفی بستگی دارند از جمله سرعت رشد سرطان، میزان انتشار آن، سلامت عمومی فرد و مزایا یا عوارض جانبی روش درمانی.
روشهای درمانی عبارتند از: پرتودرمانی و شیمی درمانی، جراحی، هورمون درمانی و انجماد بافت پروستات.
پزشکان با توجه به شرایط بیمار یکی از روشهای ذکر شده را برای درمان در نظر میگیرند.
منابع:
https://www.cancer.org/cancer/prostate-cance
https://www.medicalnewstoday.com