قدرت باروري به معني توانايي توليد مثل است. ناباروري يعني با وجود نزديکي مکرر و بدون پيشگيري به مدت يک سال، بارداري حاصل نشود. بر خلاف عقيمي، ناباروري قابل برگشت است. ناباروري اوليه به مواردي گفته ميشود که زوج تا به حال بارداري نداشته اند و ناباروري ثانويه در مورد زوجي به کار ميرود که قبلا سابقه حداقل يک بارداري را داشته اند.
احتمال بارداري در زوجهاي طبيعي که از هيچ روش پيشگيري از بارداري استفاده نميکنند،20 درصد در هر دوره ماهانه ميباشد.
پاسخ‌هاي هيجاني ناشي از ناباروري در افراد مختلف متفاوت است. اين قبيل واكنش‌ها، مانند بسياري از هيجانات منفي، برداشت فرد را از شخصيت خود مختل مي‌كنند و ناهنجاري‌هاي رواني فراواني به دنبال دارند.
زنان و مردان به اشكال متفاوتي با اضطراب ناشي از ناباروري روبه‌رو ميشوند. 49 درصد زنان و 25 درصد مردان آن را بدترين تجربة زندگي خود عنوان كرده‌اند.
زنان در آزمايشهاي تشخيصي و دوره‌هاي درماني دارويي ـ رواني، همكاري صميمانه‌تري دارند و به‌راحتي از مشكلات خود سخن مي‌گويند. اما مردان هيجانات خود را كمتر بروز مي‌دهند. اين امر به غلط اين‌گونه تفسير ميشود كه آنان به درمان بي‌اعتنا هستند.
نگرش اطرافيان و باورهاي فرهنگي جامعه، در كنار استرس ناباروري، بر اضطراب افراد مي‌افزايد. وقتي زوجي تصميم به درمان مي‌گيرند، از ابتدا و نيز در هر مرحله از درمان، واكنش‌هاي هيجاني متفاوتي بروز مي‌دهند. قبول درمان، نپذيرفتن درمان، انكار، افسردگي، شكست، قبول فرزند خوانده و غيره هر كدام نيازمند تدبير روان‌شناختي ويژه‌اي هستند.
وجود عوامل خطرساز نيز توانايي افراد را در مواجهه با استرس ناباروري و همكاري در درمان محدود مي‌سازند. اين عوامل عبارتند از: وجود بيماريهاي جسمي و رواني، انتظارات غيرواقعي از درمان، نداشتن ارتباط صميمانه با اطرافيان، داشتن استرس در گذشته، استفاده از روشهاي دفاعي بيمارگونه، سابقة جدايي از اعضاي خانواده، سابقة خانوادگي بيماري رواني.
در چنين شرايطي، براي شناخت بهتر و صحيح‌تر مشكل، بايد يك گروه درماني تشكيل شود كه شامل متخصص زنان و زايمان، روانپزشك، مددكار، پرستار و روان‌شناس است. در ابتدا بايد نگرش‌هاي نادرست و ناهماهنگي ميان زوج از ميان برداشته شود.
بسياري از زوج‌ها در طول درمان با مشكلات جانبي مانند سردمزاجي نسبت به همسر و كاهش ميل جنسي مواجه ميشوند. در اين‌گونه موارد، حضور توأم زن و شوهر در طي روند درمان مفيد خواهد بود.
درمان ناباروري درازمدت و هزينه‌بر است. بايد زوج را آماده كرد تا با خشم، خستگي و گاهي شكست روشهاي مختلف درماني كنار بيايند. در برخي زوج‌ها نيز احساس ناامني و از بين رفتن حريم خصوصي ايجاد ميشود. اين قبيل مشكلات عاطفي و رواني را مي‌توان با مشاورة مداوم كاهش داد.
در مشاوره‌هاي فردي و خانوادگي، اعتماد به نفس به شكل طبيعي خود بازگردانده ميشود. به زوج‌ها آموزش مي‌دهند كه ارتباط جنسي، علايق و تمايلات زناشويي از ناباروري مجزا هستند. از اين گذشته، با پيشرفت روشهاي درماني متنوع براي درمان ناباروري، امروزه كمتر زوجي بدون بچه خواهد ماند. فقط بايد صبور بود.
برنامه‌هاي درمان ناباروري غالباً فشار رواني زيادي را بر زن وارد مي‌سازند. در هر دو صورت موفقيت يا شكست درمان، بايد مشاوره و ارتباط با گروه درماني حفظ شود تا آنان بتوانند با به حداقل رساندن مشكلات و تعارضات، زندگي آسوده‌تري را براي زوج مهيا سازند.
علل ناباروري:
علل ناباروري به سه گروه اصلي تقسيم ميشوند:
• عوامل مربوط به مردان
• عوامل مربوط به تخمدان
• عوامل مربوط به لوله هاي رحم
عوامل ديگري نيز باعث ايجاد مشکل در بارداري ميشوند که اين عوامل عبارتند از:
• بيماري آندومتريوز
• مشکلات مربوط به رحم
• مشکلات مربوط دهانه رحم
• بيماريهاي مربوط به سيستم ايمني
• سن مادر
• برخي عوامل ناشناخته
نکات مهم در اولين ملاقات با پزشک:
در اولين جلسه ملاقات با پزشک، زن و مرد، هر دو بايد حضور داشته باشند. پزشک با طرح سوالاتي، به تاريخچه کاملي از سوابق پزشکي، جراحي، رفتارهاي رواني، عاطفي و جنسي زوج دست خواهد يافت. همچنين پزشک از زوج در رابطه با مسائل زير سوال خواهد پرسيد:
• طول مدت ناباروري
• تاريخچه کامل قاعدگي
• سابقه بارداريهاي قبلي
• روشهاي پيشگيري از بارداري
• سابقه مصرف دارو
• سابقه ابتلا به بيماريهاي جنسي
• مصرف سيگار، الکل و ساير مواد مخدر
• آسيبهاي شغلي (گرماي بيش از حد، مواد شيميايي، قرار گرفتن در معرض اشعه)
• لباس زير تنگ
• درمانهاي قبلي ناباروري
• تعداد دفعات نزديکي (معمولا داشتن دو يا سه نزديکي در هفته مناسب است و بهترين زمان براي نزديکي، سه تا چهار روز قبل و بعد از زمان احتمالي تخمک گذاري است.)
زمان شروع ارزيابي علل ناباروري با توجه به سن زوج متفاوت است، براي زوجي که سن آنها کمتر از 35 سال است، تشخيص و درمان ناباروري پس از يک سال آغاز ميشود. براي زوجي که در محدوده سني 35 تا 40 قرار دارند پس از 6 ماه و براي زوجي که بيش از 40 سال سن دارند، تشخيص و درمان بلافاصله انجام ميگيرد.
در مقالات بعدی میتوانید علل ناباروری در مردان و زنان و روشهای درمانی موجود را مطالعه بفرمایید.
منابع:
کتاب ناباروری و روش های درمان موجود
کتاب اورژانس های زنان و مامایی
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/infertility/symptoms-causes/syc-20354317
https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/infertility
https://www.health.harvard.edu/a_to_z/female-infertility-a-to-z