دیابت (قسمت سوم)_آزمایشات تشخیصی

• مقالات
• دیابت (قسمت سوم)_آزمایشات تشخیصی

دریافت

     گلوکز یا قند خون ناشتا     Fasting Blood Sugar   - FBS  

جهت بررسی سطح قند خون، تشخیص دیابت و پیش دیابت و دیابت بارداری این آزمایش درخواست می‌شود. نمونه خون مورد نیاز برای این آزمایش خون وریدی است.

در اين آزمايش برای اندازه گیری قند خون، فرد حتما باید ناشتا باشد. به همین دلیل واژه Fasting به کار می رود، یعنی بعد از مدتی گرسنگی قند خون اندازه‌گیری مي‌شود. مدت ناشتایی حدود 10 تا 12 ساعت است. اگر سطح قند خون فردی بعد از 12 ساعت ناشتا بیشتر از 100 باشد، نشان دهنده استعداد ابتلاء وی به دیابت در طی سال‌هاي آینده است.

میزان نرمال قند خون بین حداقل 65 تا 70 و حداکثر 100 تا 110 درمحدوده بالا می باشد، اما اگر در آزمایشهای مکرر میزان آن تغییری نکرد، فرد نیاز به توصیه‌های رژیمی برای پیش‌گیری از ابتلا به دیابت در آینده دارد.

نكاتي كه پيش از انجام آزمايش، بايد به آن توجه داشت:

• ناشتايي بیشتر از 16 ساعت باعث افزايش كاذب قند خون مي‌شود (در صورت گرسنه ماندن زياد بدن به صورت خودكار مواد ديگر را تبديل به قند كرده و وارد جريان خون مي‌كند كه دراين صورت قند خون بالا مي‌رود). نوشيدن مقداري آب مجاز است.
• بیمارانی که انسولین یا داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون مصرف می‌کنند باید بعد از خونگیری داروی خویش را استفاده کنند.

اندازه گیری قند خون غیر ناشتا               BS- Blood Sugar

اين آزمایش بدون رعايت شرايط ناشتايي قابل انجام است. ميزان طبيعي قند خون در اين آزمايش کمتر از 140 مي‌باشد. اگر مقدار قند خون مساوی یا بیشتر از 140 باشد، نياز است كه آزمایش یک بار دیگر انجام شود.

آزمايش قند دو ساعت بعد از صبحانه         hpp2

برای انجام اين آزمايش لازم است ابتدا شرايط ناشتايي به صورت كامل رعايت شود. در اين آزمايش دو بار نمونه‌گيري انجام مي‌شود. بار اول مانند آزمايش FBS و سپس از فرد خواسته می شود طی 5 تا10 دقیقه یک وعده صبحانه میل کند و بعد تا 2 ساعت هیچ چیز نخورد و در پایان 2 ساعت در آزمایشگاه جهت نمونه‌گیری مجدد حضور داشته باشد.

موارد استفاده از اين آزمايش:

• در صورتی که FBS  نرمال بوده ولی علائم دیابت وجود داشته باشد.
• در صورتی که پزشک بخواهد ميزان دارو را برای بیمار دیابتی تنظیم کند.

آزمایش میکروآلبومین               Microalbumin

آلبومين از گروه پروتئين‌ها است. اين آزمايش از اين رو اهميت دارد كه در بيماران ديابتي يا افراد مشكوك به ديابت، وجود اين ماده در ادرار يك پيش آگهي جهت احتمال نارسايي كليوي مي‌باشد. و در صورتي‌كه اين آزمايش به موقع انجام شود مي‌توان از نارسايي‌هاي جدي كليه پيشگيري كرد. نوع نمونه لازم در اين آزمايش، ادرار 24 ساعته يا يك نمونه ادرار معمولي خواهد بود.

آزمايش قند ادرار

وقتي كه مقدار قند خون افزايش يابد، كليه ها ديگر نميتوانند آن را باز جذب نمايند، در نتيجه در ادرار قند ديده مي‌شود. مشكلي كه در آزمايش ادرار وجود دارد اين است كه آستانه‌اي كه كليه‌ها مي‌توانند قند را باز جذب نمايند در افراد مختلف متفاوت است. بعضي از افرادي كه به ديابت مبتلا نيستند داراي آستانه پاييني هستند و بنابراين در آزمايش ادرار آنها قند ديده مي‌شود. اين افراد بايد آزمايش تحمل گلوكز يا GTT را انجام دهند تا مشخص شود آيا واقعاً به دیابت مبتلا هستند يا خير.

آزمايش هاي GCT& GTT

در اين آزمايش‌ها معمولا مقداري ماده قندي (گلوكز) كه به صورت پودر يا شربت مي‌باشد به فرد داده مي‌شود و طي چند نوبت (معمولا يك تا چهار نوبت، قبل و بعد از مصرف ماده قندي، با فواصل زماني نيم تا يك ساعته) نمونه‌ خون گرفته مي‌شود.

آزمایش کتون

افراد دیابتی یا افرادی که میزان قند خون آنها بیشتر از 240 است، باید وجود کتون در خون و ادرار آنها بررسی شود. اگر انرژی لازم برای بدن به جای گلوکز (قند)، از سوختن چربی‌ها (متابولیسم چربی‌ها) به دست بیاید، کتون تولید می‌شود. وجود کتون می‌تواند فرد را بیمار کند. اگر در آزمایش، وجود کتون تایید شود، بیمار در خطر یک عارضه جدی و خطرناک به نام کتواسیدوز قرار دارید. اگر کتواسیدوز درمان نشود می‌تواند منجر به مرگ شود.

علائم کتواسیدوز عبارتند از: استفراغ، ضعف، افزایش تعداد تنفس و بازدمي با بوي شيريني.

کتواسیدوز در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 شایع‌تر است.

آزمایش HbA₁C

آزمایش مهمي که برای افراد دیابتی درخواست می‌شود کنترل HbA₁C (هموگلوبین A₁C) است. این آزمایش میانگین قند خون را در 2 تا 3 ماه گذشته نشان می‌دهد. پزشکان این آزمایش را تقریباً براي تمام افراد ديابتي و در خطر ديابت درخواست مي‌نمايند. طبق آخرين استانداردهاي جهاني اين آزمايش بخشي از برنامه چكاپ سلامت براي افراد غير ديابتي نيز مي‌باشد. بیماران باید این آزمایش را حداقل 2 مرتبه در سال انجام ‌دهند.

تفسیر نتیجه این آزمایش به این صورت است که میزان HbA₁C کمتر از 6 معمولاً نشان‌دهنده درمان مناسب دیابت و قند خون کنترل شده است. اگر میزان HbA₁C بیشتر از 7 باشد میزان قند خون نیز بسیار بالا است و فرد در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به عوارض دیابت مانند آسیب‌های کلیوی قرار دارد و ممکن است نیاز به ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی، فعالیت‌های ورزشی و يا داروهای مصرفی داشته باشد.

قسما اول مقاله دیابت را اینجا و بخش دوم آن را اینجا بخوانید. 

منابع:

https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/tests-diagnosis

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/diagnosis-treatment/drc-20371451

کتاب آزمایشات رایج پزشکی به زبان ساده

کتاب دیابت به زبان ساده